برنامه ریزی شهری
محمدرضا الیاسی؛ سید فرزین فائزی؛ مرتضی پذیره
چکیده
با افزایش روزافزون وسایلنقلیه، شاهد تداخل در عملکرد تقاطعها شهری به ویژه میادین هستیم. معابر مشکل زیادی بر سر راه ترافیک ایجاد نمیکنند، بلکه این تقاطعها هستند که به دلیل ایجاد تداخل در جریان پیوسته و تبدیل آن به جریان منقطع، باعث ازدحام در شبکه میشوند. در این تحقیق تلاش بر این است که با تعیین رفتار رانندگان و اعمال پارامترهای ...
بیشتر
با افزایش روزافزون وسایلنقلیه، شاهد تداخل در عملکرد تقاطعها شهری به ویژه میادین هستیم. معابر مشکل زیادی بر سر راه ترافیک ایجاد نمیکنند، بلکه این تقاطعها هستند که به دلیل ایجاد تداخل در جریان پیوسته و تبدیل آن به جریان منقطع، باعث ازدحام در شبکه میشوند. در این تحقیق تلاش بر این است که با تعیین رفتار رانندگان و اعمال پارامترهای بومی در نرمافزار ایمسان، نزدیکترین شبیهسازی به واقعیت در قالب مطالعه موردی میدان ۱۳ آبان شهر همدان ارایه شود. شیوه جمعآوری دادهها به صورت میدانی و به روش فیلمبرداری به مدت یک ساعت بدون وقفه در ساعت اوج ظهرگاهی است. پس از تعیین رفتار رانندگان و اعمال بومیسازی، برداشتها وارد نرمافزار شد و نتایج در قالب در دو سناریو با هم مقایسه شدند. همچنین طرح سیکل جدیدی برای این تقاطع با نرمافزار سیدرا طراحی و ارائه شد که هم زمان با بومیسازی اعمال شد. ابتدا تأثیر کاربرد چراغ راهنمایی بر خصوصیات میکروسکوپیک جریان ترافیک میدان از قبیل تأخیر، سرعت عبور وسیله نقلیه، سطح سرویس دهی، تعداد خودروهای منتظر در صف و زمان سفر با استفاده از نرمافزار تعیین شد. بعد از اعمال رفتار رانندگان و شبیهسازی، نتایج نشان داد تاخیر در سناریوی اول و سرعت در وضعیت موجود و سناریوی دوم کمترین مقدار را نشان داد. همچنین زمان سفر برای حالت وضع موجود 54 درصد افزایش، برای حالت بدون چراغ ۶ درصد کاهش و برای حالت طول سیکل 80 ثانیهای نیز 50 درصد افزایش را نشان داد. پس از تعیین پارامترهای بومیسازی شده، اعتبارسنجی انجام شده با تطبیق حدودا ۸۰ درصدی با وضع موجود محاسبه شده از نرمافزار همانند عمل مشابه در خصوص تأخیر، میزان صحت محاسبات و درستی مسیر پیموده شده در پروسه بومیسازی را نمایش داد.
ژئوتوریسم، اکوتوریسم و گردشگری
علی مدبر خاک نژاد؛ کریم حسین زاده دلیر؛ بختیار عزت پناه
چکیده
امروزه گردشگری بهعنوان یکی از نیروهای اقتصادی-اجتماعی بسیار مهم محسوب میشود که توسعهی آن سبب بهبود اقتصاد، ارتقای سطح استاندارد زندگی جامعهی میزبان، افزایش درآمد، افزایش تأسیسات و اشتغالزایی میگردد. در این راستا، بهمنظور توسعهی گردشگری نیاز به برنامهریزی جامع در ابعاد مختلف و مدیریت منسجم میباشد. با توجه به نقش ...
بیشتر
امروزه گردشگری بهعنوان یکی از نیروهای اقتصادی-اجتماعی بسیار مهم محسوب میشود که توسعهی آن سبب بهبود اقتصاد، ارتقای سطح استاندارد زندگی جامعهی میزبان، افزایش درآمد، افزایش تأسیسات و اشتغالزایی میگردد. در این راستا، بهمنظور توسعهی گردشگری نیاز به برنامهریزی جامع در ابعاد مختلف و مدیریت منسجم میباشد. با توجه به نقش مؤلفههای مدیریتی در توسعهی گردشگری، تحقیق حاضر با هدف شناسایی پیشرانهای مدیریتی تأثیرگذار بر توسعهی گردشگری تاریخی-فرهنگی تبریز نگارش شده است. روش تحقیق در مطالعهی حاضر از نظر هدف، کاربردی، از نظر شیوهی اجرا، پیمایشی و از نظر زمانی، مقطعی میباشد. جامعهی آماری تحقیق نیز شامل مدیران، مسئولان و کارشناسان شهرداری منطقه تاریخی-فرهنگی شهر تبریز بوده که حجم نمونه بر اساس روش دلفی 100 نفر برآورد شده است. همچنین بهمنظور تجزیه و تحلیل اطلاعات از روش مدلیابی معادلات ساختاری در نرمافزار Amos استفاده شده است. یافتههای تحقیق حاکی از آن است که مهمترین پیشرانهای مدیریتی تأثیرگذار بر توسعهی گردشگری بافت تاریخی-فرهنگی ظرفیتهای برونسازمانی، ظرفیتهای درونسازمانی و ضوابط و تعاریف پروژهها میباشند که به ترتیب ضریب حاصل از مدل ساختاری برای آنها 71/0، 63/0 و 56/0 بهدست آمده است. همچنین در بین متغیرهای فرعی نیز بیشترین تأثیرگذاری مربوط به متغیرهای شکلگیری تعامل نهادی با سایر سازمانهای دولتی و خصوصی در راستای توسعهی گردشگری محور تاریخی-فرهنگی، توانایی تقویت مکانیزمهای بومی و محلی در راستای توسعهی گردشگری تاریخی-فرهنگی و شناخت هدفمند مسائل بافت تاریخی و انعطافپذیری در برنامههای بافت تاریخی در راستای توسعهی گردشگری به ترتیب با ضرایب 77/0، 72/0 و 65/0 میباشد.
برنامه ریزی شهری
لیلا سهلیوند؛ فرزین حق پرست؛ علیرضا سلطانی؛ مهسا فرامرزی
چکیده
شیوههای برنامهریزی و مداخله درزمینه تولید مسکن، عرضه زمین و استانداردهای شهری وضعشده ناکارآمد بوده و نفعی برای کمدرآمدترین اقشار نداشته است. از سوی دیگر، سیاستهایی که برساخت مسکن برای طبقات با استطاعت پایین تأکید ورزیدهاند، توجه اندکی به آثار محیطی آن معطوف نمودهاند. ذکر این نکته نیز بسیار اهمیت دارد که چالش تأمین مسکن ...
بیشتر
شیوههای برنامهریزی و مداخله درزمینه تولید مسکن، عرضه زمین و استانداردهای شهری وضعشده ناکارآمد بوده و نفعی برای کمدرآمدترین اقشار نداشته است. از سوی دیگر، سیاستهایی که برساخت مسکن برای طبقات با استطاعت پایین تأکید ورزیدهاند، توجه اندکی به آثار محیطی آن معطوف نمودهاند. ذکر این نکته نیز بسیار اهمیت دارد که چالش تأمین مسکن گروههای کمدرآمد شهری در کشورهای درحالتوسعه صرفاً به تهیه خود مسکن محدود نمیشود. کمبود فضای سکونتی و فضاهای داخلی خانه و ناکارآمدی امکانات گرمایشی و سرمایشی، ناامنی در برابر مخاطرات طبیعی، از مهمترین مواردی محسوب میشود که به هنگام سیاستهای تأمین مسکن برای این گروهها موردتوجه و مطالعه قرار نمیگیرد. از سوی دیگر طبق اظهارات کارشناسان، برنامههای تأمین مسکن گروههای کمدرآمد، تنها مسکّنی برای زخم متورم مسکن در بین این گروههای درآمدی بوده است؛ توده بزرگی از خانوارها که در شرایط بیمسکنی، تنگمسکنی و بدمسکنی قرار دارند، نشان از عدم وجود دید کلان نسبت به این بخش و ناکارآمدی سیاستهای اجراشده در بخش مسکن و حل معضل آن در کشور میباشد و به دلایل متعدد این سیاستها همواره از سوی مردم و منتقدان با چالشهای جدی مواجه است، بهگونهای که در حال حاضر مدیران و برنامهریزان این حوزه متقاعد شدهاند که بسیاری از سیاست-ها و سرمایهگذاریها در بخش مسکن شاید باعث بهبود مقطعی در این بخش شود ولیکن راهکاری برای دستیابی به شرایط مطمئن و پایدار نخواهد بود. آنچه نیاز است، تجدیدنظر در رویکردهای کلان مدیریتی و بهکارگیری ابزارهای جدید در برنامه-ریزی است، ابزارهایی که ویژگی موج سوم مدیریت (تغییر برای انطباق با محیط آینده) در آن معنا یابد. در این راستا این پژوهش قصد دارد به شناسایی و بررسی مهمترین عوامل مؤثر بر تأمین مسکن مناسب برای گروههای کمدرآمد شهری در شهر تبریز، بپردازد.
ژئومورفولوژی
موسی عابدینی؛ الهامه عبادی؛ احسان قلعه
چکیده
پدیده فرونشست زمین یکی از مخاطراتی است که در طی سالهای اخیر در بسیاری از مناطق رخ داده و معضلات زیادی را برای زمینهای کشاورزی، مناطق مسکونی و جادهها را در برخی از دشتهای کشور به وجود آورده است. دشت ماهیدشت واقع در استان کرمانشاه یکی از این مناطق میباشد که در طی سالهای گذشته برداشت بیرویه از منابع آب زیرزمینی در این دشت ...
بیشتر
پدیده فرونشست زمین یکی از مخاطراتی است که در طی سالهای اخیر در بسیاری از مناطق رخ داده و معضلات زیادی را برای زمینهای کشاورزی، مناطق مسکونی و جادهها را در برخی از دشتهای کشور به وجود آورده است. دشت ماهیدشت واقع در استان کرمانشاه یکی از این مناطق میباشد که در طی سالهای گذشته برداشت بیرویه از منابع آب زیرزمینی در این دشت روند صعودی داشته است. بنابراین هدف از این پژوهش برآورد میزان فرونشست در دشت ماهیدشت میباشد. در این تحقیق جهت تعیین میزان افت سطح آب زیرزمینی و تهیه نقشه از نرمافزار GS+ و GIS و نیز مدلهای مختلف روش کریجینگ(روش زمین آمار) استفاده شد. همچنین به منظور تعیین محدوده تحت تأثیر و نهایتا برآورد میزان فرونشست دشت از روش تداخلسنجی راداری به عنوان روشی قابل اطمینان و با دقت بسیار بالا، پوشش وسیع و توان تفکیک مکانی بالا استفاده گردید. نتایج نشان داد که بیشترین نرخ فرونشست در بازه زمانی 2015 -2020، 15 سانتیمتر محاسبه گردید که این مقدار به سمت غرب و مرکز دشت کاهش یافته به صورتی که در قسمت غرب دشت، کمترین مقدار فرونشست مشاهده میگردد. همچنین با توجه به نقشههای استخراج شده از پهنهبندی آبهای زیرزمینی، عمق آب زیرزمینی در دشت ماهیدشت از حداکثر 62/21 متر در سال 2015 تا حداکثر 90/23 متر در سال 2020 متفاوت است. به طوری که میزان افت آبهای زیرزمینی در طی سالهای مطالعاتی(2015 تا 2020)، به 28/2 متر رسیده است که پیامد این افت سطح آب زیرزمینی منجر به ایجاد فرونشست در منطقه گردیده است.
برنامه ریزی روستایی
زهرا عربی؛ رضوان قربانی سالخورد؛ یوسف درویشی
چکیده
یکی از روشهای مطالعه، پایش و پهنهبندی خشکسالی با استفاده از شاخصهای هواشناسی و تکنیکهای سنجش از راه دور میباشد در سالهای اخیر بررسی اثر تغییر اقلیم و پیشبینی خشکسالیها در برنامهریزی و مدیریت منابع آب در بخش کشاورزی و منابع طبیعی بسیار مورد توجه قرارگرفته است. هدف این پژوهش ارزیابی شاخصهای سنجشازدوری همچون ...
بیشتر
یکی از روشهای مطالعه، پایش و پهنهبندی خشکسالی با استفاده از شاخصهای هواشناسی و تکنیکهای سنجش از راه دور میباشد در سالهای اخیر بررسی اثر تغییر اقلیم و پیشبینی خشکسالیها در برنامهریزی و مدیریت منابع آب در بخش کشاورزی و منابع طبیعی بسیار مورد توجه قرارگرفته است. هدف این پژوهش ارزیابی شاخصهای سنجشازدوری همچون شاخص سلامت پوشش گیاهی، وضعیت پوشش گیاهی و شاخص وضعیت درجه حرارت بهمنظور آشکارسازی خشکسالی و همچنین در ابعاد دیگر به دنبال تعیین کارایی روشهای سنجش از دور در نمایان سازی شرایط خشکسالی میباشد. بدین منظور ابتدا با بررسی دادههای سینوپتیک ایستگاههای موجود و با استفاده از مدل شاخص بارش استانداردشده سه ماه آوریل، می و ژوئن بهعنوان نمونه انتخاب شد. برای نشان دادن معنیداری روندکاهشی یا افزایشی بارش از معیار p-value استفاده شد. مقادیر p-value برای سه ماه و کل سال در محیط نرم افزار اکسل برآورد گردید، مناطق مورد مطالعه به p-value کمتر از05/0 یا بیشتر از 05/0 یا مناطق دارای روند مثبت و منفی تفکیک گردید که این تغییرات نشاندهنده یک روند مثبت بودهاند. در این مطالعه تصاویر ماهوارهای با کد(MOD11A2,MOD13A3) از سال 2000 تا 2019 با اندازه سلولی 1کیلومتر × 1 کیلومتر از سایت ناسا دریافت و روی آنها پردازشهای اولیه انجامگرفت، سپس شاخص بارش استانداردشده با شاخصهای شرایط دمایی، شاخص وضعیت پوشش گیاهی و شاخص سلامت پوشش گیاهی بهصورت تلفیقی به کمک تصاویر ماهواره ترآ سنجنده مودیس مورد مقایسه قرار گرفت. میتوان نتیجه گرفت که تصاویر ماهواره ترآ و شاخصهای پردازش شده در کنار شاخص اقلیمی دارای قابلیت لازم برای پایش خشکسالی است. استفاده از این شاخص ها میتواند به بهبود سیاستهای مدیریت خشکسالی کمک نموده و نقش بسزایی را در کاهش اثرات خشکسالی ایفا کند.بر این اساس با توجه به رویکرد پژوهش حاضر مدل مفهومی نهایی تاثیر خشکسالی بر تنش زایی گیاهان و کاهش عملکرد اقتصادی جوامع روستایی ارائه گردید.
برنامه ریزی شهری
حسن محمودزاده؛ فاطمه زینی گلدر؛ زینت محمدپور سنگانی
چکیده
امروزه مفهوم شهرها بدون در نظر گرفتن رشد آن در شکلهای گوناگون آن قابل تصور نمیباشد، برای همین حیات شهری و تأثیرات فیزیکی و طبیعی آن یکی از مباحث مهم در برنامهریزی و مدیریت کلان در نظر گرفته میشود. پژوهش حاضر با هدف بررسی تغییرات ساختاری سیمای سرزمین برای کلان شهرتبریز، ارومیه و شهر مراغه میباشد که با استفاده از فن آوری سنجش ...
بیشتر
امروزه مفهوم شهرها بدون در نظر گرفتن رشد آن در شکلهای گوناگون آن قابل تصور نمیباشد، برای همین حیات شهری و تأثیرات فیزیکی و طبیعی آن یکی از مباحث مهم در برنامهریزی و مدیریت کلان در نظر گرفته میشود. پژوهش حاضر با هدف بررسی تغییرات ساختاری سیمای سرزمین برای کلان شهرتبریز، ارومیه و شهر مراغه میباشد که با استفاده از فن آوری سنجش از دور که در سالهای اخیر به خوبی توانسته برای تعیین الگوی تغییرات کاربری و تولید اطلاعات لازم در فرآیند برنامه ریزی و مقایسه تغییرات سیمای سرزمین به کار رود. برای کمی کردن الگوهای سیمای سرزمین معمولا از متریکها استفاده میکنند که بیشتر بر آنالیز ساده و توصیف خصوصیات هندسی و فضایی تمرکز دارند و به سختی میتوانند اطلاعات مربوط به پویایی تغییرات را در بازه زمانی مختلف نشان دهد. با استفاده از شاخص توسعه چشمانداز برای دوره زمانی 1984 تا 2019 برای رشد شهری بر اساس مرکز، حاشیه و پیرامون نشان داده شد. در ادامه با نرم افزار اکگنیشن در شش کلاس ساخت و ساز، باغات و فضای سبز، پوشش گیاهی، آب، مراتع و بایر طبقه بندی شده است. نتایج پژوهش بیانگر افزایش اراضی ساخت و ساز در بازه زمانی برای این سه شهر میباشد.
برنامه ریزی شهری
بهزاد ملک پور اصل؛ پریمان بوستانی
چکیده
با افزایش جمعیت شهری، اغلب کشورها در معرض تغییرات آبوهوایی هستند. ضرورت پژوهش در آن است که تهران به عنوان یکی از آلودهترین شهرهای جهان همواره موضوع مورد بحث در مجامع جهانی بوده است و نقش مهمی در افزایش و یا کاهش اثرات گازهای گلخانهای دارد. هدف بکارگیری الزامات برنامهریزی همکارانه جهت دستیابی به تهرانی کمکربن میباشد. نوآوری ...
بیشتر
با افزایش جمعیت شهری، اغلب کشورها در معرض تغییرات آبوهوایی هستند. ضرورت پژوهش در آن است که تهران به عنوان یکی از آلودهترین شهرهای جهان همواره موضوع مورد بحث در مجامع جهانی بوده است و نقش مهمی در افزایش و یا کاهش اثرات گازهای گلخانهای دارد. هدف بکارگیری الزامات برنامهریزی همکارانه جهت دستیابی به تهرانی کمکربن میباشد. نوآوری پژوهش تلاش در جهت تلفیق برنامهریزی همکارانه با اصول شهر کمکربن است؛ موضوعی که تاکنون در کشور مورد بحث قرار نگرفته است. روش کار، تحقیق توسعهای میباشد. بدین منظور که هدف کشف ناشناختههایی همچون برنامهریزی همکارانه است که میتواند به توسعه شهر کمکربن منجر شود. هدف این پژوهش، پیادهسازی اصول و راهبردهای برنامهریزی همکارانه به منظور مشارکت شهروندان با نهادها در تصمیمسازیهای شهری در راستای دستیابی به شهر کمکرین است. در ابتدا با استناد به مبانی نظری، شاخصهای پژوهش استخراج و ارزیابی و در نهایت عدم قطعیتهایی توسط میکمک و ماتریس عدمقطعیت، شناسایی شد و به کمک نرمافزار سناریوویزارد، سناریوهای محتمل تدوین شد. با استناد به تحلیلها، سناریوی برتر، سناریویی میباشد که در آن به اهداف شهر کمکربن و ارتقا مشارکت نهادها و شهروندان پرداخته شده است. با بهرهگیری از مدل دپسیر سناریو مطلوب تشریح ، راهبردها و راهکارهای رسیدن به سناریوی برتر در خلال برنامهریزی همکارانه و اصول مشارکتی تدوین شد تا تهران در مسیر توسعه پایدار شهری گام بردارد. راهکارهای ارائه شده همگی در جهت رسیدن به شهرگرایی سبز و کاهش اثرات نامطلوب محیط شهری میباشد. همچنین تمامی نهادهای شهری و شهروندان، در راستای کاهش انتشار آلایندههای شهری همکاری میکنند تا تهران در جهت رسیدن به توسعه شهری پایدار، راهبردهای رسیدن به شهر کمکربن را بهکار گیرد. با بکارگیری اصول و راهبردهای این پژوهش میتوان موجب افزایش اعتماد شهروندی و مشارکت شهروندان در جهت کاهش آلایندههای شهری شد تا بتوان در جهت شهرگرایی سبز و توسعه پایدار شهری حرکت کرد.
ژئوتوریسم، اکوتوریسم و گردشگری
مهدی کرمی دهکردی؛ قاسم لیانی
چکیده
پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی بوده و از نظر روش شناسی جزو دسته تحقیقات توصیفی- پیمایشی تلقی میگردد که با استفاده از تکنیک دلفی در ابتدا شاخصهای ارزیابی کیفیت خدمات در مناطق مستعد بومگردی روستایی طی 3 راند تعریف گردید و در ادامه با بهرهمندی از تکنیک AHP اولویتبندی شهرستانهای استان صورت پذیرفت و سپس با استفاده از روش درونیابی ...
بیشتر
پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی بوده و از نظر روش شناسی جزو دسته تحقیقات توصیفی- پیمایشی تلقی میگردد که با استفاده از تکنیک دلفی در ابتدا شاخصهای ارزیابی کیفیت خدمات در مناطق مستعد بومگردی روستایی طی 3 راند تعریف گردید و در ادامه با بهرهمندی از تکنیک AHP اولویتبندی شهرستانهای استان صورت پذیرفت و سپس با استفاده از روش درونیابی (روش کریجینگ در محیط GIS) گستره استان با محوریت کیفیت خدمات (در 5 گزینه به شرح پاسخگویی، تضمین، همدلی، اطمینان و ملموسات) مورد ارزیابی قرار گرفت. روش نمونهگیری در پژوهش حاضر به صورت هدفمند بوده که با استفاده از تکنیک گلوله برفی، 18 نفر به عنوان متخصص در زمینه بومگردی شناسایی گردید. بهمنظور جمعآوری دادهها از پرسشنامه محقق ساخت (با استناد به چارچوب مفهومی تحقیق و 5 زیربخش ذکر شده در مورد کیفیت خدمات) استفاده شد و برای تحلیل دادهها از نرمافزارهای SPSS، Expert Choice و GIS استفاده گردید. نتایج بخش دلفی که به منظور اجماع نظر متخصصان انجام شد، حاکی از آن بود که پذیرش صاحبان مشاغل گردشگری در پاسخگویی سریع به درخواست مشتری، ارائه خدمات مقرر در زمان وعده دادهشده، دانش و آگاهی لازم کارکنان برای پاسخگویی به سؤالات مشتری، توجه به سخنان مشتری و برقراری ارتباط صمیمانه و استفاده از تجهیزات مناسب در ارائه خدمات میتواند مهمترین اولویتها جهت ارائه خدمات باکیفیت میباشد، همچنین یافتهها نشان داد شهرستانهای "شهرکرد، بن و سامان" و "بروجن" به ترتیب با مقادیر وزنی 336/0 و 274/0 رتبههای اولویت اول و دوم در این زمینه میباشند و سپس به ترتیب، شهرستانهای فارسان، کیار، اردل، کوهرنگ، خانمیرزا و لردگان کسب رتبه نمودهاند؛ در انتها نتایج مربوط به بخش درونیابی نشان داد، روستاهای مستقر در شرق و شمال شرق استان دارای استعداد بیشتری در این زمینه بوده و این سهم در پهنه مرکز و غرب استان کمرنگتر میباشد.
آب و هواشناسی
پریچهر مصری علمداری؛ سید حسن رسولی
چکیده
در طول قرن بیستم آب و هوای زمین تعادل خود را از دست داده و دما رو به افزایش گذاشته است و اقلیم در حال تغییر و گرمایش جهانی در حال وقوع است. تغییرات اقلیمی از مباحث مهم اقلیمی است که در سالهای اخیر افکار پژوهشگران و حتی سران حکومتها و سازمانها را به دلیل اثراتی که بر فعالیتهای سیاسی، اجتماعی، اقتصادی دارا میباشد، به خود مشغول ...
بیشتر
در طول قرن بیستم آب و هوای زمین تعادل خود را از دست داده و دما رو به افزایش گذاشته است و اقلیم در حال تغییر و گرمایش جهانی در حال وقوع است. تغییرات اقلیمی از مباحث مهم اقلیمی است که در سالهای اخیر افکار پژوهشگران و حتی سران حکومتها و سازمانها را به دلیل اثراتی که بر فعالیتهای سیاسی، اجتماعی، اقتصادی دارا میباشد، به خود مشغول داشته است. هدف از پژوهش حاضر بررسی میزان اثرات توزیع فضایی جمعیت شهر ساری بر تغییر اقلیم شهری با تأکید بر جزایر حرارتی میباشد. پژوهش حاضر از نوع تحلیلی – توصیفی بوده و به لحاظ هدف، ماهیتی کاربردی – توسعهای دارد. اطلاعات لازم برای پژوهش از سازمانهای مدیریت شهری و ارگانهایی که مرتبط با موضوع پژوهش بودهاند، بدست آمده است. برای تجزیه و تحلیل دادهها به جهت بررسی میزان توزیع فضایی جمعیت در هر یک از مناطق شهر ساری، از مدل آنتروپی شانون نسبی و برای محاسبه حداکثر شدت جزیره حرارتی معادله عددی – نظری Oke به کار گرفته شده است. برای تولید نقشهها از نرمافزارArcGIS و برای بررسی ضریب اسپیرمن از نرمافزار SPSS استفاده شده است. یافتهها نشان میدهد که ارتباط مستقیمی میان شاخص توزیع فضایی جمعیت در نواحی و بیشینه جزایر حرارتی در شهر ساری وجود دارد به طوری که هر ناحیه که توزیع فضایی جمعیت زیاد بوده است، میزان جزایر حرارتی نیز متوسط رو به بالا بوده است. لذا در جهت رفع معضلات ناشی از بروز جزایر حرارتی در شهر لازم است تا به مقوله توزیع فضایی جمعیتی شهر در برنامهریزی جهت طرحهای توسعه شهری توجه بیشتری شود.
برنامه ریزی شهری
رسول قربانی؛ شهریور روستایی؛ سونیا کرمی
چکیده
آیندهپژوهی مسکن به عنوان یکی از اساسیترین نیازهای برنامهریزی و مدیریت شهری جهت شناخت مهمترین فاکتورهای موثر بر کیفیت مسکن و تطبیق مسکن بر نیازهای افراد و خانوارها میباشد. لذا هدف از انجام این پژوهش، بررسی وضعیت شاخصهای کمی و کیفی مسکن در شهر تبریز و مقایسه تطبیقی آن با نقاط شهری استان و کشور، تعیین مهمترین فاکتورهای ...
بیشتر
آیندهپژوهی مسکن به عنوان یکی از اساسیترین نیازهای برنامهریزی و مدیریت شهری جهت شناخت مهمترین فاکتورهای موثر بر کیفیت مسکن و تطبیق مسکن بر نیازهای افراد و خانوارها میباشد. لذا هدف از انجام این پژوهش، بررسی وضعیت شاخصهای کمی و کیفی مسکن در شهر تبریز و مقایسه تطبیقی آن با نقاط شهری استان و کشور، تعیین مهمترین فاکتورهای موثر بر کیفیت مسکن و در نهایت شناسایی محتملترین سناریوهای آینده مسکن در کلانشهر تبریز میباشد. روش تحقیق حاضر به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ ماهیت و روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی است. جهت جمعآوری داده از سالنامههای آماری، سرشماریهای ادوار مختلف و همینطور تکمیل پرسشنامه از 40 نفر از متخصصین و کارشناسان حوزه مسکن استفاده شده است. جهت تحلیل دادهها و تعیین شاخصهای استراتژیک از روش تحلیل اثرات متقابل/ساختاری با نرمافزار MICMAC و جهت تعیین محتملترین سناریوها از نرمافزار سناریو ویزارد استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان میدهد طی دوره 1395-1355 شاخصهای کمی و کیفی مسکن در شهر تبریز بهبود داشته است. همینطور از میان 16 شاخص موثر بر کیفیت مسکن، 5 شاخص متوسط زیربنای واحد مسکونی، مساکن با عمر کمتر از 30 سال، تراکم خانوار در واحد مسکونی، تراکم نفر در واحد مسکونی و متوسط اتاق در واحد مسکونی به عنوان متغیرهای استراتژیک و کلیدی موثر بر کیفیت مسکن شناخته شده و نهایتا دو سناریو، به عنوان محتملترین سناریوهای بخش مسکن در کلانشهر تبریز شناسایی شدند. در سناریوی اول شاهد کاهش و در سناریوی دوم شاهد ثبات متغیرهای کلیدی هستیم و فقط متغیر مساکن با عمر کمتر از 30 سال در هر دو سناریو افزایش مییابد.
برنامه ریزی شهری
فرهاد شیدایی؛ سید عباس حیدری
چکیده
شـهرهای الکترونیکی در جهان با سـرعت رو به توسعه فرصت هاى بسیاری را برای محیط هاى زندگی، کار و تفریح مردم به وجود آورده اسـت. لذا هدف پژوهش ارائه مدلی مبتنی بر مدیریت شهر الکترونیکی جهت توسعه شهرهای الکترونیکی کشور با رویکرد نظریه داده بنیاد (مورد مطالعه: شهر تبریز) میباشد. این پژوهش در چارچوب رویکرد کیفی و با به کارگیری روش تحقیق داده ...
بیشتر
شـهرهای الکترونیکی در جهان با سـرعت رو به توسعه فرصت هاى بسیاری را برای محیط هاى زندگی، کار و تفریح مردم به وجود آورده اسـت. لذا هدف پژوهش ارائه مدلی مبتنی بر مدیریت شهر الکترونیکی جهت توسعه شهرهای الکترونیکی کشور با رویکرد نظریه داده بنیاد (مورد مطالعه: شهر تبریز) میباشد. این پژوهش در چارچوب رویکرد کیفی و با به کارگیری روش تحقیق داده بنیاد انجام گرفته است. ابزار جمع آوری داده ها، مصاحبه های نیمه ساختار یافته بوده و به منظور گردآوری اطلاعات، با به کارگیری روش نمونه گیری هدفمند با 28 نفر از خبرگان و دست اندرکاران مدیریت شهری کشور مصاحبه انجام شد. تجزیه و تحلیل داده ها در سه مرحله کدگذاری باز، کدگذاری محوری و کدگذاری انتخابی در محیط سیستم های اطلاعات جغرافیایی انجام گرفت. بر اساس آن، مدل کیفی پژوهش طراحی شد. نتایج پژوهش حاضر، نشان دهنده شناسایی تعداد 367کد باز، 22خرده مقوله یا مفهوم و 6 مقوله استخراج و ویژگیهای آنها، میباشد. در همین راستا مقولات استخراجی به صورت ذیل دسته بندی شد: شرایط علّی: تغییر سبک زندگی، حکمروایی هوشمند (مشارکت)، کاهش زیان های محیط زیستی و گسترش فناوری نوین و شبکههای اجتماعی، شرایط محوری: الزامات فردی و اجتماعی، دستیابی به توسعه اقتصادی پایدار و فناوری اطلاعات، بستر حاکم: بسترهای زیرساختی، زیرساختار الکترونیکی، شاخص های مالی و حقوقی کشور و وضعیت شبکه های ارتباطی، شرایط مداخلهگر: موانع مدیریتی، آموزشی و ناهنجارهای فرهنگی، راهبردها: ارتقا زیرساختها، استفاده ازتجارب سایر کشورها و بومی سازی کردن آنها، بهره گیری از مدیران فناوری اطلاعات، فرهنگسازی و آموزش، پیامد: ارتقا کیفیت خدمات و رفاه و رضایت شهروندان، توسعه همه جانبه کشور و کاهش آلودگی و ترافیک و زیانهای محیط زیستی. نتایج تحقیق حاضر در توسعه مدیریت شهری الکترونیک بتنی بر تکنیکهای داده پردازی از اهمیت زیادی برخوردار بوده و می تواند راهگشای تحققیات آتی برای پیاده سازی شهرهای الکترونیک باشد.
سایر زمینه هایی مطالعاتی جغرافیایی و بین رشته ای
افشین منتظرالقائم؛ مهری اذانی؛ احمد خادم الحسینی؛ امیر گندمکار
چکیده
تاب آوری اجتماعی نقش مهمی در پایداری اجتماعی در برابر بحرانهای شهری داردلذا، پژوهش حاضر تلاش کرد تا با استفاده از روش «توصیفی- تحلیلی» از طریق ابزار پرسشنامه به تعداد 383 نفر به تحلیل تطبیقی کیفیت تحقق مؤلفه های تابآوری اجتماعی در مناطق 1، 12 و 20 کلانشهر تهران بپردازد. نظرات شهروندان بر حسب فرمول کوکران به روش نمونه گیری طبقه بندی ...
بیشتر
تاب آوری اجتماعی نقش مهمی در پایداری اجتماعی در برابر بحرانهای شهری داردلذا، پژوهش حاضر تلاش کرد تا با استفاده از روش «توصیفی- تحلیلی» از طریق ابزار پرسشنامه به تعداد 383 نفر به تحلیل تطبیقی کیفیت تحقق مؤلفه های تابآوری اجتماعی در مناطق 1، 12 و 20 کلانشهر تهران بپردازد. نظرات شهروندان بر حسب فرمول کوکران به روش نمونه گیری طبقه بندی شده و تخصیص نسبی بر اساس حجم جمعیت گردآوری گردید. نتایج نشان داد که کیفیت تحقق و برخورداری از مؤلفه های تاب آوری اجتماعی در سه منطقه مورد مطالعه بر اساس آنالیز واریانس چند متغیره1 متفاوت بود ، و نتایج نشان داد که شاخص اعتماد عمومی در منطقه 1 به عنوان یکی از مناطق مرفه تهران و شاخص مشارکت غیررسمی در منطقه 12 به عنوان یکی از منطقه های متوسط نشین و شاخص حس تعلق مکانی در منطقه 20 به عنوان یکی از مناطق کم برخوردار از اولویت برخورداربودند و اما در تحلیل اولویت مؤلفه های تاب آوری در سه منطقه یاد شده بر اساس مدل تاپسیس فازی2 و در هر سه منطقه یاد شده، شاخص آگاهی به ترتیب با (منطقه 1 با 5518/0 وزن فازی) (منطقه 12 با 5675/0 وزن فازی) و (منطقه 20 با 6451/0 وزن فازی) بیشترین تاثیر را پذیرفته است. در نتیجه مشخص شدکه راهبرد ارتقای تاب آوری اجتماعی در کلانشهر تهران باید در راستای افزایش سطح آگاهی و مهارت های شهروندی در هر سه منطقه تهران باشد همچنین باید در راستای افزایش سازگاری و همبستگی اجتماعی شهروندان بوده ونیزموجب افزایش مشارکت غیر رسمی آنها گردد و همیاری و عضویت شهروندان را در تشکل های درون گروهی و اجتماعی افزایش دهد همچنین بهبود حس تعلق مکانی و هویت مندی اجتماعی در مناطق کم برخوردار شهری باید در اولویت قرارگیرد ، تا بتوان به تاب آوری اجتماعی همگن و پایدار در کلانشهر تهران دست یافت.
آب و هواشناسی
سید حسین میرموسوی؛ زهرا تاران
چکیده
گرد و غبار یکی از مهم ترین پدیده هایی است که در سال های اخیر مشکلات متعددی را در زمینه های مختلف در ایران ایجاد کرده است . نوسانات متغیرهای اقلیمی نظیر دما و بارش در شدت و فراوانی رخداد این پدیده بسیار موثر است . بنابراین لازم است تا ضمن بررسی ارتباط بین نوسانات این متغیرها با پدیده گرد و غبار، تغییرات فضایی آنها نیز مورد بررسی و تحلیل ...
بیشتر
گرد و غبار یکی از مهم ترین پدیده هایی است که در سال های اخیر مشکلات متعددی را در زمینه های مختلف در ایران ایجاد کرده است . نوسانات متغیرهای اقلیمی نظیر دما و بارش در شدت و فراوانی رخداد این پدیده بسیار موثر است . بنابراین لازم است تا ضمن بررسی ارتباط بین نوسانات این متغیرها با پدیده گرد و غبار، تغییرات فضایی آنها نیز مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد . این پژوهش به منطور بررسی ارتباط بین نوسانات دما و بارش با پدیده گرد و غبار و تحلیل فضایی تغییرات آنها در منطقه غرب و جنوب غرب ایران انجام گرفته است . در این پژوهش دادههای روزانه تعداد ۳۰ ایستگاه سینوپتیک ناحیهی غرب و جنوب غرب ایران طی دوره آماری ۲۰۱۶-۱۹۶۲ در زمینه متغیرهای بارش، دما و گرد و غبار از سازمان هواشناسی کشور اخذ گردیده است و با توجه به یکسان نبودن طول دوره آماری در همه ایستگاهها، دوره آماری ۲۰۱۶-۱۹۸۵ انتخاب و سپس مورد استفاده قرار گرفته است.هم چنین به منظور ارزیابی نوسانات متغیرهای مورد مطالعه از روشهای تحلیل طیفی و به منظور بررسی رفتار فضایی این پدیده ها از الگوهای خود همبستگی فضایی استفاده شده است . نتایج حاصل از تحلیل خودهمبستگی فضایی با شاخص موران نشان داد که پدیده گرد و غبار در غرب و جنوب غرب ایران با دما، بارش و روزهای خشک دارای ساختار فضایی بوده و به شکل خوشه ای توزیع شده اند. نتایج حاصل از تحلیل لکه های داغ نیز متمرکز شدن و خوشهای شدن گرد و غبار در غرب و جنوب غرب ایران را نشان می دهد .
برنامه ریزی شهری
پژمان محمدی ده چشمه
چکیده
کیفیت زندگی به عنوان مفهومی برای نشان دادن میزان رضایتمندی فرد از زندگی و به عبارتی معیاری برای تعیین رضایت و عدم رضایت افراد و گروهها، از ابعاد مختلف زندگی است. کیفیت زندگی شهری یکی از مهمترین حوزههای مطالعات شهری در کشورهای مختلف است. هدف این پژوهش بررسی و ارزیابی کیفیت زندگی شهری در شهر شهرکرد میباشد. روش این پژوهش، از نظر ...
بیشتر
کیفیت زندگی به عنوان مفهومی برای نشان دادن میزان رضایتمندی فرد از زندگی و به عبارتی معیاری برای تعیین رضایت و عدم رضایت افراد و گروهها، از ابعاد مختلف زندگی است. کیفیت زندگی شهری یکی از مهمترین حوزههای مطالعات شهری در کشورهای مختلف است. هدف این پژوهش بررسی و ارزیابی کیفیت زندگی شهری در شهر شهرکرد میباشد. روش این پژوهش، از نظر هدف کاربردی است و از نظر روششناسی به ارزیابی شاخصهای کیفیت زندگی شهری میپردازد و ضمنا با رویکرد اکتشافی(علی- معلولی) و تکنیک پیمایشی، بر اساس ماهیت توصیفی– تحلیلی– موردی میباشد. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه شهروندان شهر شهرکرد در سال 1395 به تعداد 190441 نفر میباشد که حجم نمونه بر اساس جدول مورگان به تعداد 383 نفر میباشد. پرسشنامه تنظیم شده دارای دو بعد کیفیت زندگی شهری با سه زیرمجموعه(اجتماعی، اقتصادی و فیزیکی) با 32سوال و پرسشنامه رضایت شهروندان با 13 سوال می باشد که روایی آن به شیوه صوری بوده که به تایید کارشناسان رسیده و روایی سازهای که بر اساس تحلیل عاملی تاییدی بوده و پایایی آن نیز بر اساس آلفای کرونباخ به میزان 83/0 مورد تایید واقع شده است. به منظور تحلیل دادهها از روشهای آماری آزمون T-test تک نمونهای با نرم افزار SPSS و تحلیل معادلات ساختاری بر اساس نرم افزار Smart PLS استفاده شده است. نتایج این پژوهش نشان میدهد که میزان رضایت شهروندان از کیفیت محیط زندگی خود در ابعاد فیزیکی درحد مطلوبی قرار ندارد. همچنین نتایج به دست آمده از معادلات ساختاری نشانگر آن است که شاخص اجتماعی بر رضایت شهروندان با ضریب مسیر 0.19 و مقدار T 2.25، شاخص اقتصادی بر رضایت شهروندان با ضریب مسیر 0.27 و مقدار T 2.74، شاخص فیزیکی بر رضایت شهروندان با ضریب مسیر 0.61 و مقدار T 3.85 و بنابراین کلیه رابطههای پژوهش مورد تایید است.
ژئوتوریسم، اکوتوریسم و گردشگری
معصومه مهدیان بهنمیری؛ مسعود تقوایی
چکیده
خواستگاه ادبیات، مطالعات، برنامهریزی و توسعه مضامین علمی و عملیاتی گردشگری خلاق، بیشتر از جنبه اقتصادی قابل بحث است که پیشرانهای کارکردی خود را در دل طراحان و مفسران ملل توسعهیافته میبیند. از این گذار اقتصادی و رفتاری که با عنوان چهارمین انقلاب صنعتی یاد میشود، شاهراه کلیدی دنیای آتی در بهرهبرداری محیطی و آیندهپژوهی ...
بیشتر
خواستگاه ادبیات، مطالعات، برنامهریزی و توسعه مضامین علمی و عملیاتی گردشگری خلاق، بیشتر از جنبه اقتصادی قابل بحث است که پیشرانهای کارکردی خود را در دل طراحان و مفسران ملل توسعهیافته میبیند. از این گذار اقتصادی و رفتاری که با عنوان چهارمین انقلاب صنعتی یاد میشود، شاهراه کلیدی دنیای آتی در بهرهبرداری محیطی و آیندهپژوهی سرزمینی و محلی یاد میشود. چراکه گردشگری با تلفیق عینی از مفهومسازی گفتگوی تمدنها، زمینه-ساز صلح، توسعه و رفاه تمدن بشری خواهد بود. نوشتار حاضر با علم به جایگاه و نقش این مهم در آینده اقتصاد ملی و محلی کشورمان و با تأثیر از مطالعات جهانی صورت گرفته و همچنین تأثر از نقش کمرنگ مطالعات گردشگری خلاق در اقتصاد سرزمینی، به بررسی این مهم در استان گلستان پرداخته است. این پژوهش که بهلحاظ هدف از نوع تحقیقات توسعهای، از حیث ماهیت، توصیفی - تحلیلی و مبتنی بر روش پیمایشی و میدانی میباشد، با استفاده از شیوه گردآوری کتابخانهای، اسنادی و نیز شیوه پیمایشِ میدانی با مراجعه به سازمانها و ارگانهای ذیربط به ارزیابی پراکنش فضایی مجریان و عملگراهای خلاقیت گردشگری خلاق که دارای چهار بُعدِ محیط خلاق، فرآیند خلاق، صنایع و محصول خلاق و طبقه خلاق میباشد پرداخته است. نتایج این مطالعه از 27 زیرشاخص در چهار حوزه مزبور که با اﺳﺘﻔﺎده از روش کریتیک(CRITIC)، همچنین تکنیک ایداس (EDAS) و البته بهرهگیری از نرمافزار ArcGIS بهدست آمده است نشان می-دهد که در قالب شاخصها و شهرستانهای مورد مطالعه از وضعیت نسبتاً نامطلوب و کاملاً نامطلوب برخوردار است. یافتههای عینی این پژوهش در تلفیق با مبانینظری و مطالعات صورت گرفته نشان میدهد که مشکلات برنامهریزی، ساختاری، مطالعاتی بنیادین بر پیکره گردشگری وجود دارد که نیازمند اهمیت و توجه گسترده به این حوزه است.
ژئوتوریسم، اکوتوریسم و گردشگری
داوود عمرزاده؛ سامره پورمرادیان؛ خلیل ولیزاده کامران؛ بختیار فیضی زاده؛ هدی خلاقی
چکیده
تحقیق حاضر با هدف شناسایی و معرفی مناطق مستعد طبیعتگردی در استان آذربایجان غربی نگاشته شده است. با توجه به پتانسیلهای محیطی و طبیعی موجود در منطقه مورد مطالعه و استفاده از تحلیل های مکانی سیستم های اطلاعات جغرافیایی، مناطق مستعد توسعه گردشگری طبیعی در استان آذربایجان غربی مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفته است. این استان به خاطر ...
بیشتر
تحقیق حاضر با هدف شناسایی و معرفی مناطق مستعد طبیعتگردی در استان آذربایجان غربی نگاشته شده است. با توجه به پتانسیلهای محیطی و طبیعی موجود در منطقه مورد مطالعه و استفاده از تحلیل های مکانی سیستم های اطلاعات جغرافیایی، مناطق مستعد توسعه گردشگری طبیعی در استان آذربایجان غربی مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفته است. این استان به خاطر جاذبه های طبیعی متعدد مشهور بوده و توسعه گردشگری طبیعی می تواند زمینه ساز رونق و توسعه اقتصادی آن گردد. برای این منظور در ابتدا مناطق واجد شرایط برای حضور طبیعتگردان و گردشگران شناسایی شده و عوامل موثر در افزایش و کاهش گردشگر در مناطق مستعد با تحلیل های GIS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. برای دستیابی به این اهداف از 28 معیار اعم از طبیعی، گردشگری و معیارهای دسترسی استفاده شده است. نتایج این تحقیق نشان میدهد که حدود 57 درصد از کل مساحت منطقه مورد مطالعه دارای وضعیت متوسط به بالا و مابقی بخشهای استان به علت داشتن کاربری شهری و تجاری دارای وضعیت ضعیف به پایین برای جذب طبیعتگرد میباشد. البته لازم به ذکر است که مناطق شناسسی شده برای توسعه گردشگری طبیعی خود دارای سطوح متفاوت "تناسب" هستند. در مورد 43 درصد باقی مانده، نتایج نشان می دهد که این مناطق عمدتا مناطق مسکونی، اراتضی کشاورزی و همینطور اراضی ناشی از عقب نشینی دریاچه ارومیه هستند. نتایج این تحقیق در شناسایی قابلیتهای گردشگری طبیعی از اهمیت بالایی برخوردار است. از نتایج این تحقیق پیشنهاداتی برای بهبود وضعیت و افزایش بهرهبرداری از توانهای محیطی بدون آسیب رساندن به آن و تفکری آیندهنگر ارائه شده است که می تواند راهگشای برنامه ریزان و تصمیم گیران برای توسعه گردشگری طبیعی باشد.
برنامه ریزی روستایی
سمیرا محمودی؛ سیده فاطمه امامی
چکیده
جبران عقبماندگی و دستیابی به توسعه پایدار روستایی، نیازمند سرمایهگذاری برای بهرهجویی از مزیتهای نسبی و تواناییهای بالقوه اقتصادی است. هدف پژوهش حاضر، تبیین رابطه سرمایه اجتماعی و احساس امنیت سرمایهگذاران به منظور سرمایهگذاری در مناطق روستایی است که بدین منظور صاحبان کارخانههای برنجکوبی مناطق روستایی شهرستان صومعهسرا ...
بیشتر
جبران عقبماندگی و دستیابی به توسعه پایدار روستایی، نیازمند سرمایهگذاری برای بهرهجویی از مزیتهای نسبی و تواناییهای بالقوه اقتصادی است. هدف پژوهش حاضر، تبیین رابطه سرمایه اجتماعی و احساس امنیت سرمایهگذاران به منظور سرمایهگذاری در مناطق روستایی است که بدین منظور صاحبان کارخانههای برنجکوبی مناطق روستایی شهرستان صومعهسرا بصورت تمام-شماری (55 کارخانه برنجکوبی)، مورد بررسی قرار گرفت. تحقیق حاضر از نظر روش، کاربردی و از نظر ماهیت، توصیفی- تحلیلی است. روش گردآوری اطلاعات نیز بهصورت کتابخانهای و پیمایشی (مشاهدة مستقیم و پرسشنامه) بود. نتایج تحقیق نشان میدهد، میانگین نمره احساس امنیت مشاهده شده 1/3 است که با نمره معیار (3) اختلاف مثبت و معنیدار دارد. از نگاه سرمایه-گذاران بیشترین احساس امنیت در زمینه امنیت حمایتی با میانگین 26/3 و پس از آن امنیت اقتصادی، محیط جغرافیایی و قانونی در رتبههای بعدی قرار گرفتهاند. امنیت سیاسی و عملکرد نهادی در نمونه مورد مطالعه، معنادار نیست. نتایج بدست آمده از همبستگی پیرسون نشاندهنده رابطه مستقیم و مثبت بین سرمایه اجتماعی و امنیت محیط جغرافیایی، امنیت حمایتی، امنیت سیاسی و امنیت اجتماعی؛ و رابطه ناقص و منفی بین سرمایه اجتماعی و امنیت قانونی میباشد. همچنین بررسی رابطه بین امنیت سرمایهگذاری و شاخصهای سرمایه اجتماعی نیز نشان داد، بین امنیت سرمایهگذاری و شاخصهای سرمایه اجتماعی (بغیر از مشارکت اجتماعی) رابطه معنادار مستقیم و مثبت وجود دارد. از سوی دیگر، براساس نتایج تحلیل رگرسیونی و ضریب تعیین بدست آمده (799/0)، متغیرهای مستقل حدود 80 درصد از احساس امنیت سرمایهگذاری را در جامعه نمونه تبیین میکنند. نتایج تکنیک چند متغیری تحلیل مسیر نیز نشان داد، شاخصهای امنیت قانونی، امنیت سیاسی، امنیت محیط جغرافیایی، امنیت اجتماعی در ارتباط با متغیر امنیت سرمایه-گذاری؛ و همچنین شاخصهای عملکرد نهادی و اعتماد نهادی و اعتماد بینفردی و تعمیمیافته و مشارکت اجتماعی در ارتباط با متغیر سرمایه اجتماعی، از عوامل مؤثر بر احساس امنیت سرمایهگذاری هستند.
ژئوتوریسم، اکوتوریسم و گردشگری
حمید نظری سرمازه؛ اسکندر صیدایی
چکیده
پژوهش حاضر، درصدد بررسی این است که جامعه مورد مطالعه باید چه شرایطی را داشته باشد تا بتواند در مسیر توسعه کارآفرینی گردشگری حرکت کند. این پژوهش، از لحاظ ماهیت و روش توصیفی و پیمایشی و از نظر هدف کاربردی است. جامعه آماری تحقیق از افراد فعال حوزه گردشگری در مناطق روستایی شهرستان کوهرنگ تشکیل شد. نمونه 244 نفری از فعالان گردشگری به صورت ...
بیشتر
پژوهش حاضر، درصدد بررسی این است که جامعه مورد مطالعه باید چه شرایطی را داشته باشد تا بتواند در مسیر توسعه کارآفرینی گردشگری حرکت کند. این پژوهش، از لحاظ ماهیت و روش توصیفی و پیمایشی و از نظر هدف کاربردی است. جامعه آماری تحقیق از افراد فعال حوزه گردشگری در مناطق روستایی شهرستان کوهرنگ تشکیل شد. نمونه 244 نفری از فعالان گردشگری به صورت تصادفی انتخاب و پرسشنامه در اختیار آنها قرارگرفت. توزیع نمونه، براساس آمار سازمان گردشگری استان، به نسبت تعداد فعالان گردشگری در مناطق روستایی شهرستان کوهرنگ صورت گرفت. از روش تحلیل مقایسه کیفی، که در ارائه راه حل های مختلف و تحلیل سیستماتیک مزیت دارد؛ برای تحلیل داده ها استفاده شد. در مجموع، چهار شاخص "اقتصادی"، "اجتماعی-فرهنگی"، "محیطی" و "زیرساختی" در قالب شرایط اثرگذار، وارد تحلیل شد. تحلیل منفرد نشان داد که شاخص "زیرساختی" با شش تکرار، بیشترین حمایت را از نتیجه دارد. با این وجود، هر کدام از شرایط به صورت جداگانه تنها شرط لازم برای توسعه کارآفرینی گردشگری است و هر کدام از شرایط در صورتی منجر به نتیجه می شوند که با شرایط دیگر ترکیب شود. در تحلیل ترکیبی، به طور کلی چهار ترکیب علی شرایط با کفایت نظری مقبول به دست آمد. ترکیب "شرایط اقتصادی" و "شرایط زیرساختی" با ضریب پوشش 81/0 و ضریب سازگاری 89/0 بیشترین تاثیر را بر توسعه کارآفرینی گردشگری دارد. پس از آن، ترکیب "شرایط اجتماعی-فرهنگی"، "شرایط اقتصادی" و "شرایط محیطی" با ضریب پوشش 72/0 و ضریب سازگاری 94/0 دومین ترکیب اثرگذار است؛ ترکیب سوم "~ شرایط محیطی" و شرایط زیرساختی" با ضریب پوشش 64/0 و ضریب سازگاری 87/0؛ و آخرین ترکیب اثر گذار "~ شرایط اقتصادی" و "شرایط محیطی" و "شرایط زیرساختی" با ضریب پوشش 49/0 و ضریب سازگاری 86/0 کمترین تاثیر را بر توسعه کارآفرینی گردشگری دارد.
برنامه ریزی روستایی
مهدی نادریان فر؛ سیروس قنبری؛ جواد بذرافشان
چکیده
با عنایت به قرارگیری منشأ جریانهای ورودی آب به سیستان در کشور افغانستان، کمبود آب یکی از عوامل اصلی محدودکننده توسعه فعالیت-های کشاورزی در این منطقه بشمار میرود. بطوریکه خشکسالیهای اخیر منجر به خشکشدن شریانهای حیاتی، نابودی بنیانهای تولیدی و ناپایداری زیستمحیطی در منطقه شده است. در این راستا طرح آبیاری 46 هزار هکتار از ...
بیشتر
با عنایت به قرارگیری منشأ جریانهای ورودی آب به سیستان در کشور افغانستان، کمبود آب یکی از عوامل اصلی محدودکننده توسعه فعالیت-های کشاورزی در این منطقه بشمار میرود. بطوریکه خشکسالیهای اخیر منجر به خشکشدن شریانهای حیاتی، نابودی بنیانهای تولیدی و ناپایداری زیستمحیطی در منطقه شده است. در این راستا طرح آبیاری 46 هزار هکتار از اراضی کشاورزی سیستان به منظور انتقال سیلابهای جاری از کشور افغانستان به گودالهای طبیعی معروف به مخازن چاهنیمهها و امکان بهرهبرداری مناسب از سیلابهای مذکور برای توسعهی کشاورزی و پایداری منطقه مورد تصویب و اجرا قرار گرفت. از سویی دیگر وضعیت پایداری محیطی از جمله مسائلی است که برای رسیدن به توسعه پایدار بسیار حائز اهمیت است. بنابراین در این پژوهش تلاش شده است تاثیر طرح 46 هزار هکتاری آبیاری دشت سیستان بر تغییرات مکانی - فضایی پایداری محیطی روستاها مورد کنکاش قرار گیرد. جامعة آماری پژوهش، ساکنین 40 روستای شهرستان هامون که با استفاده از فرمول کوکران از بین 19133 خانوار، تعداد 346 نفر پرسشگری بعمل آمد. برای تجزیهوتحلیل دادهها، از نرمافزارهای سوارا، ماباک، جی. آی. اس و نیز از آزمونهای ویلکاکسون در نرمافزار اس. پی. اس. اس برای تحلیلهای آماری استفادهشده است. نتایج سطحبندی روستاها بر اساس مدل ماباک نشان میدهد با اجرای طرح انتقال آب پایداری 5/32 درصد روستاها کاهش، 5/37 درصد روستاها بدون تغییر و در 30 درصد روستاها، پایداری محیطی افزایش یافته است. برایند کلی مولفههای مورد بررسی نیز نشان میدهد که اجرای طرح انتقال آب به اراضی کشاورزی روستاییان بر تمامی مولفههای پایداری محیطی (به جز مولفه آسیب به حیات جانداران) تاثیر مثبتی برجای گذاشته است و با اجرای طرح سطح سبز کل منطقه از 22300 هکتار در سال 1397 به 55900 هکتار در سال 1399 افزایش یافته است.
سایر زمینه هایی مطالعاتی جغرافیایی و بین رشته ای
سیدهادی طیب نیا؛ فائزه ابراهیمی پور؛ فرخ لقا بهادری امجز
چکیده
امروزه مقولۀ توسعه، دغدغۀ بسیاری از کشورها است. یکی از ارکان توسعه، جامعیت و یکپارچگی آن در رفع عدم تعادلهای اقتصادی - اجتماعی در منطقه است. در پژوهش حاضر که به شیوة «توصیفی-تحلیلی» به انجام رسیده، سعی شده نمای توسعهیافتگی با ارزیابی بیش از 80 شاخص فرعی در قالب 7 مولفة اصلی در دهستان های بخش مرکزی شهرستان جیرفت بر مبنای آمار ...
بیشتر
امروزه مقولۀ توسعه، دغدغۀ بسیاری از کشورها است. یکی از ارکان توسعه، جامعیت و یکپارچگی آن در رفع عدم تعادلهای اقتصادی - اجتماعی در منطقه است. در پژوهش حاضر که به شیوة «توصیفی-تحلیلی» به انجام رسیده، سعی شده نمای توسعهیافتگی با ارزیابی بیش از 80 شاخص فرعی در قالب 7 مولفة اصلی در دهستان های بخش مرکزی شهرستان جیرفت بر مبنای آمار سال 1395 و در راستای هدف اصلی این پژوهش بررسی شود. داده-های نظری پژوهش به روش کتابخانهای جمعآوری و پس از استخراج شاخصها، اوزان هر شاخص از مدل TOPSIS بدست آمد. سپس اوزان حاصل از آنتروپی شانن و مدل تاپسیس در نقشه های فواصل اعمال و با بهره گیری از برنامه جانبیKriging ، درونیابی شد. در نهایت خروجی نهایی با ابزارFuzzy overly و گامای 9/0 استخراج شد و در مرحله بعد با استفاده از تحلیل خوشه و ناخوشه نقشههای مکانی ترسیم گردیدند. نتایج مدل تاپسیس نشان میدهد که بالاترین رتبهی شاخصهای توسعهیافتگی در محدوده مورد مطالعه مربوط به دهستان هلیل با میانگین 66/0 میباشد و دهستانهای اسفندقه، اسلامآباد، دولتآباد و خاتونآباد به ترتیب با میانگین 55/0، 54/0، 46/0، 24/0 اولویتهای بعدی را به خود اختصاص دادهاند. همچنین تحلیل یافتهها نشان میدهد که دهستان هلیل از لحاظ برخورداری از نظر شاخصهای تحقیق در حال توسعه میباشند. اسفندقه، اسلامآباد، در وضعیت نیمه برخوردار و دولتآباد و خاتونآباد در وضعیت محروم قرار گرفتهاند؛ که این امر نشان از وضعیت نامناسب و دور از استانداردهای مطلوب توسعهیافتگی در سطح جهانی و ملی در محدوده مورد مطالعه میباشد.
برنامه ریزی شهری
جمشید نقیلو؛ حسن ستاری ساربانقلی؛ محمد رضا پاکدل فرد؛ شبنم اکبری نامدار
چکیده
تاب آوری شهری، مدلول دیالکتیک تغییر است که همزاد مدرنیته، ابتدا در بستر شهر نمود فضایی- مکانی یافته است. رخداد تغییر، هستی شناسی نوینی از فضا را افشا می کند که همانا فرماسیون متکثری به خود می گیرد و در واقع نقض انگاره کانتی از فضا است. مدلول دیالکتیک تغییر، ابتدا پیچیدگی وضعیت و سپس بحران های متعدد است که بر شهر آوار می شود به عبارت دیگر ...
بیشتر
تاب آوری شهری، مدلول دیالکتیک تغییر است که همزاد مدرنیته، ابتدا در بستر شهر نمود فضایی- مکانی یافته است. رخداد تغییر، هستی شناسی نوینی از فضا را افشا می کند که همانا فرماسیون متکثری به خود می گیرد و در واقع نقض انگاره کانتی از فضا است. مدلول دیالکتیک تغییر، ابتدا پیچیدگی وضعیت و سپس بحران های متعدد است که بر شهر آوار می شود به عبارت دیگر فاجعه ها در شهرها متمرکز هستند. پاردایم تاب آوری شهری فراهم نمودن دانش برنامه ریزی شهری بر بستر احتمالات و رشد پیچیدگی ها است. نظریه تاب آوری در طول چهار دهه گذشته به منظور توضیح تغییرات ناگهانی در سیستم های اجتماعی اکولوژیکی توسعه داده شد. تاب آوری ظرفیت یک سیستم برای مقاومت در برابر تغییرات داخلی یا خارجی است. هدف اصلی این پژوهش اندازهگیری میزان تابآوری در ابعاد اجتماعی- فرهنگی، نهادی- سازمانی به منظور مقابله با اثرات سوانح طبیعی در شهر زنجان میباشد. در همین ارتباط جامعه آماری این تحقیق خانوارهای ساکن در سه محله شهر زنجان است که با استفاده از سرشماری سال 1395، مصاحبه با مسئولان ذیربط و توزیع پرسشنامه، از طریق فرمول کوکران 383 خانوار انتخاب شدند. در تحلیل اطلاعات نیز از روشهای کمی- پیمایشی استفاده گردیده است. با توجه به تحلیل دادهها در محیط نرمافزار SPSS و همچنین تحلیل شبکهای ANP با استفاده از نرم افزار super decisions برای تعیین درجه اهمیت هر کدام از مؤلفههای مذکور استفاده شده است. نتایج این پژوهش نشان میدهد که بین تابآوری موجود در محلات نمونه و سطح تابآوری آنها در ابعاد اجتماعی- فرهنگی، نهادی- سازمانی رابطه معناداری وجود دارد و با تغییر هر یک از آنها، میزان تابآوری خانوارها نیز تغییر مییابد. واژگان کلیدی: تابآوری، سوانح طبیعی، جوامع تابآور، محلات زنجان
آب و هواشناسی
یونس نیکوخصال؛ علی اکبر رسولی؛ داود مختاری؛ خلیل ولیزاده کامران
چکیده
با توجه به فقدان رودخانه های دائمی به جز رودهای با دبی کم در قسمت جنوب غربی مرند ، تامین آب منطقه اعم از شرب ، کشاورزی ، صنعت و دامپروری وابسته به آبهای زیرزمینی است. از طرفی اقتصاد مردم منطقه بیشتر وابسته به کشاورزی و دامپروری بوده و از آنجایی که آب مورد نیاز در این بخش ، حجم عمده ای از آب مصرفی منطقه را تشکیل می دهد ، لذا لازم است عوامل ...
بیشتر
با توجه به فقدان رودخانه های دائمی به جز رودهای با دبی کم در قسمت جنوب غربی مرند ، تامین آب منطقه اعم از شرب ، کشاورزی ، صنعت و دامپروری وابسته به آبهای زیرزمینی است. از طرفی اقتصاد مردم منطقه بیشتر وابسته به کشاورزی و دامپروری بوده و از آنجایی که آب مورد نیاز در این بخش ، حجم عمده ای از آب مصرفی منطقه را تشکیل می دهد ، لذا لازم است عوامل موثر بر سطح آبهای زیرزمینی منطقه بررسی شود تا ضمن مطالعه تاثیرات این عوامل ، راههای مقابله با کم آبی و افت سطح آبهای زیرزمینی جدی گرفته شود. در این پژوهش روابط بین تغییرات بارش و سطح آبهای زیرزمینی دشت مرند در بازه زمانی 16 ساله از سالهای 1380 تا 1395، با استفاده از روش NRMC مورد بررسی قرار گرفته است . در این روش ضمن محاسبه مقادیر NRMC برای دو شاخص SPI و SWI در منطقه ، منحنی توزیع نرمال شده برای هر دو شاخص در ایستگاههای باران سنجی منتخب و چاه های پیزومتری منتخب رسم شد و معادله رگرسیون خطی و چند متغیٍره محاسبه شد . نتایج نشان داد که بارش و سطح آبهای زیرزمینی در سالهای مورد بررسی نوسانات زیادی داشته است که البته با توجه به نوسانات بیشتر آبهای زیرزمینی نسبت به بارش ، عوامل انسانی از جمله برداشت بی رویه از چاه ها می تواند عامل تاثیر گذار بر سطح آبهای زیرزمینی دشت مرند باشد. محاسبات نشان داد که مقدار همبستگی برای دو شاخص SPI و SWI در معادله چند متغیره غیر خطی بیشتر از مقدار معادله ی خطی است که بیانگر تاثیر عوامل متعدد دیگر علاوه بر نوسانات بارش بر سطح آبهای زیرزمینی است .
برنامه ریزی شهری
الناز هادی؛ محمدرضا پورمحمدی؛ هادی حکیمی؛ الهام هادی
چکیده
بررسی میزان آسیبها و صدمات ناشی از زلزله در شهرها در بسیاری از موارد نشان داده است درصد بالایی از صدمات به طور مستقیم و یا غیرمستقیم به وضعیت نامطلوب برنامهریزی و کاهش خطرات شهری مربوط میشده است. در واقع میتوان گفت علل عمده آسیبها و تلفات ناشی از زلزله را علاوه بر بیتوجهی و سهلانگاری در رعایت استانداردهای ایمنی سازهها، ...
بیشتر
بررسی میزان آسیبها و صدمات ناشی از زلزله در شهرها در بسیاری از موارد نشان داده است درصد بالایی از صدمات به طور مستقیم و یا غیرمستقیم به وضعیت نامطلوب برنامهریزی و کاهش خطرات شهری مربوط میشده است. در واقع میتوان گفت علل عمده آسیبها و تلفات ناشی از زلزله را علاوه بر بیتوجهی و سهلانگاری در رعایت استانداردهای ایمنی سازهها، در فقدان اصول و طرحهای شهرسازی مناسب نیز میبایست جستجو کرد. قابل ذکر است که یکی از مباحث شهرسازی و برنامهریزی شهری که میتواند در کاهش اثرات زلزله و افزایش تابآوری شهری مؤثر بیفتد سازگار بودن کاربریهای شهری نسبت به همدیگر میباشد. در این پژوهش با توجه به نحوه همجواری کاربریهای شهری نسبت به یکدیگر و با استفاده از فرایند تحلیل سلسلهمراتبی ( AHP) به ارزیابی سازگاری کاربریهای شهری منطقه 4 شهر تبریز پرداخته شده است. در این پژوهش ابتدا کل کاربریهای شهری محدوده موردمطالعه در 10 کاربری، طبقهبندی شده است و سازگاری هر کاربری نسبت به سایر کاربریها مورد بررسی قرار گرفته است. سپس با استفاده از مدل AHP به تلفیق لایههای کاربری در محیط GISمبادرت شد و در نهایت نقشه سازگاری کاربریهای شهری منطقه 4 به دست آمد. نتایج تحقیق نشان میدهد 5.9 درصد از کاربریهای شهری منطقه 4 نسبت به همدیگر، در برابر زلزله با هم کاملاً ناسازگار و 43.9 درصد از کاربریهای شهری نسبت به هم کاملاً سازگار میباشند.
برنامه ریزی شهری
وحید مستوفی؛ مهسا فرامرزی؛ رسول درسخوان
چکیده
توسعه میان افزا، سرمایه گذاری برای تجدید حیات مراکز شهرها را افزایش داده و از همه ظرفیت های موجود در شهر برای توسعه شهر و ایجاد کاربری های مختلط استفاده می کند. از طرفی، بازآفرینی اراضی قهوه ای به عنوان یکی از مفاهیم توسعه درونی و استفاده از ظرفیت های داخلی شهر در دستیابی به توسعه میان افزای شهری محسوب می شود. لذا، تبیین و تعریف الگوی ...
بیشتر
توسعه میان افزا، سرمایه گذاری برای تجدید حیات مراکز شهرها را افزایش داده و از همه ظرفیت های موجود در شهر برای توسعه شهر و ایجاد کاربری های مختلط استفاده می کند. از طرفی، بازآفرینی اراضی قهوه ای به عنوان یکی از مفاهیم توسعه درونی و استفاده از ظرفیت های داخلی شهر در دستیابی به توسعه میان افزای شهری محسوب می شود. لذا، تبیین و تعریف الگوی مطلوب توسعه میان افزا با مدیریت اراضی قهوه ای کلانشهر تبریز، هدف اصلی این مطالعه است. بدین منظور از روش تحقیق توصیفی تحلیلی بهره گیری شده است. گردآوری داده ها با روش مطالعات کتابخانه ای و میدانی بر مبنای پرسشنامه متخصص محور انجام شد. جامعه آماری شامل گروه متخصصین با روش نمونه گیری گلوله برفی به تعداد 30 نفر است. برای تحلیل داده ها از آزمون تک نمونه ای t، و تحلیل مسیر در قالب مدل DPSIR با کمک نرم افزار SPSS استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان داد که مولفه پویایی جمعیت باضریب 0.26 کمترین و ضوابط شهرسازی و حقوقی با ضریب 5.42 بیشترین تاثیر را در توسعه میان افزا دارند. از طرفی، در قالب مدل DPSIR ، مولفه «پاسخ» با ضریب 3.3 بیشترین و مولفه «تاثیر» با ضریب 2.73 کمترین تاثیر را بر توسعه میان افزا دارند. علاوه براین، طبق تحلیل مسیر شاخص «فشار» با ضریب اثر کل 0.623 بیشترین رابطه علی را با الگوی مطلوب توسعه میان افزا و مدیریت اراضی قهوه ای دارد. در نتیجه بمنظور دستابی به الگوی مطلوب باید بر موضوعاتی مانند امنیت؛ آلودگی؛ بهداشت محیط؛ فرم سازی فضای شهر توجه گردد.
برنامه ریزی روستایی
منصور غنیان؛ لطیف محمدزاده؛ افشین مرزبان؛ سمیه شادکام تربتی
چکیده
پژوهش حاضر با هدف طراحی چارچوب و شناسایی اولویتها جهت ساماندهی کاربری اراضی در حوضه جنوبی دریاچه ارومیه با استفاده از کاربرد تکنیک تحلیل ذینفعان انجام شد. برای انجام این تحقیق، جمعآوری و تجزیه و تحلیل اطلاعات در دو فاز کمی و کیفی صورت گرفت. لذا، ابتداء به صورت پیمایشی رفتار بهرهبرداران کشاورزی منطقه مورد بررسی قرار گرفت. سپس ...
بیشتر
پژوهش حاضر با هدف طراحی چارچوب و شناسایی اولویتها جهت ساماندهی کاربری اراضی در حوضه جنوبی دریاچه ارومیه با استفاده از کاربرد تکنیک تحلیل ذینفعان انجام شد. برای انجام این تحقیق، جمعآوری و تجزیه و تحلیل اطلاعات در دو فاز کمی و کیفی صورت گرفت. لذا، ابتداء به صورت پیمایشی رفتار بهرهبرداران کشاورزی منطقه مورد بررسی قرار گرفت. سپس برای جمعبندی نتایج به دست آمده، از روش "تحلیل ذینفعان" استفاده شد. در فاز اول (کمی) تحقیق، جامعه آماری شامل تمامی بهرهبرداران بخش کشاورزی منطقه بودند. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران پیشبینی گردید. در نتیجه، تعداد 153 نفر به عنوان نمونه در دو مرحله انتخاب شدند. ابزار اصلی تحقیق در این بخش، پرسشنامه بود. برای تایید روایی بخشهای مختلف پرسشنامه از متخصصان بهره گرفته شد و به کمک ضریب آلفا کرونباخ پایایی آن تایید شد. در فاز فاز کیفی برای انجام این فاز، 18 متخصص با توجه به موضوع و اهداف تحقیق بهصورت هدفمند انتخاب شدند. نتایج کلی به دست آمده حاکی از آن است که رفتارهای"تغییر در روش کاشت محصولات"، "تغییر کاربری اراضی" و "استفاده از ارقام بومی"، در گروه بهرهبرداران دارای تغییر کاربری، و رفتارهای "مهاجرت فصلی سرپرست خانوار به مکان دیگر برای کار"، "افزایش میزان استفاده از کود و سموم شیمیایی" و "مهاجرت دائمی به شهر"، در گروه بهرهبرداران فاقد تغییر کاربری به ترتیب در اولویتهای اول تا سوم هستند. همچنین، با توجه به نتایج فاز کیفی تحقیق، مدیریت اراضی کشاورزی از جمله موضوعاتی است که مورد توجه ویژهای قرار گرفته و ذینفعان متعددی در آن سهیم هستند. مهمتر آنکه در بیشتر بخشها کشاورزان در سطح مزارع در کنار سازمانهایی همچون جهاد کشاورزی، صدا و سیما، جنگلها، مراتع و آبخیزداری، آب منطقه و ستاد احیاء دریاچه ارومیه به عنوان ذینفع اصلی و کلیدی جانمایی شده است. لذا این ذینفعان را میتوان در گروه تاثیرگذاران قرار داد.