سعید جهانبخش اصل؛ مجید رضائی بنفشه؛ مسعود گودرزی؛ عبدالمحمد غفوری روزبهانی؛ محمدحسین مهدیان
دوره 16، شماره 41 ، آبان 1391، ، صفحه 49-66
چکیده
از اهداف مهم هیدرولوژی، پیشبینی کمی فرایند بارش- رواناب و انتقال آن به نقطه خروجی و در نهایت تعیین میزان دبی عبوری در خروجی حوضه است. هدف تحقیق حاضر بررسی دقت، صحت و اعتبار روشهای زمان ـ سطح و هیدروگراف واحد لحظهای کلارک در برآورد هیدروگراف سیلاب از نظر شکل، دبی پیک، زمان تا پیک، زمان پایه و حجم هیدروگراف در هر رگبار بارش با ...
بیشتر
از اهداف مهم هیدرولوژی، پیشبینی کمی فرایند بارش- رواناب و انتقال آن به نقطه خروجی و در نهایت تعیین میزان دبی عبوری در خروجی حوضه است. هدف تحقیق حاضر بررسی دقت، صحت و اعتبار روشهای زمان ـ سطح و هیدروگراف واحد لحظهای کلارک در برآورد هیدروگراف سیلاب از نظر شکل، دبی پیک، زمان تا پیک، زمان پایه و حجم هیدروگراف در هر رگبار بارش با شدت و مدت معین مـی‌باشد. برای این منظور ابـتدا با استـفاده از نقشه توپوگرافی منطقه مورد مطالعه و نرمافزار ILWIS نقشه خطوط همزمان تمرکز و مرکز ثقل حوضه به دست آمد. سپس با استفاده از دادههای باران‌نگار و انتخاب رگبار مناسب، هیدروگراف سیل مربوط به هر رگبار با استفاده از روشهای زمان ـ سطح و هیدروگراف واحد لحظهای کلارک به دست آمد و نتایج با هیدروگراف ثبت شده مربوطه در انتهای حوضه مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج این بررسی نشان میدهد که اگر چه نتایج هر دو روش برای محاسبه هیدروگراف خروجی با خطا همراه است، ولی در مجموع میتوان گفت که روش کلارک نتایج بهتری نسبت به روش زمان ـ سطح ارائه میکند و میتوان از این روش برای محاسبه هیدروگراف ناشی از یک رگبار در حوضههای بدون آمار استفاده کرد.
سارا بهشتی فر؛ عباس علیمحمدی
دوره 19، شماره 53 ، مهر 1394، ، صفحه 49-68
چکیده
رشد جمعیت، استقرار مراکز خدماتی جدید مختلف از جمله مراکز آموزشی را ضروری میسازد. یکی از گامهای اساسی در استقرار این مراکز، انتخاب مکان بهینه برای آنها با توجه به اهداف و معیارهای مختلف است؛ بهگونهای که ضمن برخورداری مراکز از توزیع فضایی مناسب و تخصیص متعادل، ناسازگاری بین کاربریها نیز در سطح منطقه تا حد ممکن کاهش یابد. افزایش ...
بیشتر
رشد جمعیت، استقرار مراکز خدماتی جدید مختلف از جمله مراکز آموزشی را ضروری میسازد. یکی از گامهای اساسی در استقرار این مراکز، انتخاب مکان بهینه برای آنها با توجه به اهداف و معیارهای مختلف است؛ بهگونهای که ضمن برخورداری مراکز از توزیع فضایی مناسب و تخصیص متعادل، ناسازگاری بین کاربریها نیز در سطح منطقه تا حد ممکن کاهش یابد. افزایش تعداد معیارها و عوامل مؤثر، منجر به پیچیدهتر شدن مسأله میشود و استفاده از روشهای قوی و کارآمد را ضروری میسازد. در این پژوهش بهمنظور تعیین مکانهای مناسب جهت استقرار چندین مدرسه ابتدایی دخترانه در بخشی از منطقه 17 تهران و تخصیص آنها به دانشآموزان، از قابلیتهای سیستم اطلاعات جغرافیایی[1]، روشهای تصمیمگیری چندمعیاره[2] و رویکرد بهینهسازی تکاملی چندهدفه[3] استفاده شده است. برای انجام بهینهسازی، اصل عدالت در دسترسی، تعادل ظرفیت مدارس و نیز تناسب و مطلوبیت مکانهای انتخابی با توجه به موقعیت کاربریهای سازگار و ناسازگار مدنظر قرار گرفته است. بهدلیل استفاده از یک روش تکاملی چندهدفه، نتایج تحقیق به جای یک پاسخ، شامل چندین پاسخ بهینه است. در این تحقیق پنج پاسخ بهطور نمونه انتخاب و بررسی شدند. در حالتی که مکانها از سازگاری و مطلوبیت بالایی برخوردار بودهاند، تابع تعادل ظرفیت وضعیت مناسبی نداشته است. در بهترین پاسخ مربوط به تابع عدالت در دسترسی، مکانهای پیشنهادی از توزیع فضایی مناسبی برخوردار هستند اما مطلوبیت و سازگاری آنها چندان مناسب نیست. مکانهای مربوط به بهترین پاسخ تابع تعادل ظرفیت نیز از نظر مطلوبیت و سازگاری ضعیف هستند. در هر صورت تصمیمگیرندگان میتوانند پاسخهای بهینه را از دیدگاههای مختلف با یکدیگر مقایسه و پاسخ نهایی را با توجه به اهمیت نسبی هر یک از اهداف از بین آنها برای پیادهسازی انتخاب نمایند.
ژئومورفولوژی
صیاد اصغری سراسکانرود
چکیده
هدف این تحقیق بررسی شکل و الگوی رودخانه، بررسی پایداری و به تبع آن تغییرات رودخانه شهر چای در بازه زمانی سالهای 2000 تا 2013 می باشد جهت رسیدن به اهداف تحقیق از تصاویر ماهواره ای لندست، نقشه های توپوگرافی، نقشه های زمین شناسی و داده های هیدرولوژیکی جریان برای بررسی الگوی رودخانه و تغییرات آن با استفاده از شاخص های ضریب خمیدگی و زاویه مرکزی ...
بیشتر
هدف این تحقیق بررسی شکل و الگوی رودخانه، بررسی پایداری و به تبع آن تغییرات رودخانه شهر چای در بازه زمانی سالهای 2000 تا 2013 می باشد جهت رسیدن به اهداف تحقیق از تصاویر ماهواره ای لندست، نقشه های توپوگرافی، نقشه های زمین شناسی و داده های هیدرولوژیکی جریان برای بررسی الگوی رودخانه و تغییرات آن با استفاده از شاخص های ضریب خمیدگی و زاویه مرکزی پیچان رود استفاده شد. جهت بررسی پایداری رودخانه نیز از شاخص های تنش برشی و شاخص مقاومت نسبی بستر استفاده شد. نتایج تحقیق نشان داد که تغییرات الگوی رودخانه در طول بازه زمانی مورد مطالعه بسیار کم بوده و تحلیل پایداری رودخانه نیز نشان داد که میزان تنش برشی کل بیشتر از تنش برشی بحرانی می باشد. نتایج تحقیق نشان دهنده این است که پتانسیل رودخانه برای ایجاد تغییرات مورفولوژیک در بازه ساحلی بالا می باشد ولی کاهش دبی رودخانه باعث شده که تغییرات رودخانه ای در کمترین مقدار ممکن باشد
محمد ظاهری
دوره 16، شماره 39 ، اردیبهشت 1391، ، صفحه 51-72
چکیده
در دهههای اخیر رشد شتابان شهرنشینی و نیز وجود تأثیرات متقابل فضایی و روابط عملکردی بین کلان شهرها با نواحی پیرامونی، موجبات تغییرات عمدهای در جوامع و بالاخص عرصههای روستایی حوزه نفوذ آنها گردیده است. تغییر ساختارهای کارکردی و کالبدی از جمله آنهاست. وجود مشکلات و معضلات عدیده در کلانشهرها (اعم از گرانی زمین و مسکن، آلودگی ...
بیشتر
در دهههای اخیر رشد شتابان شهرنشینی و نیز وجود تأثیرات متقابل فضایی و روابط عملکردی بین کلان شهرها با نواحی پیرامونی، موجبات تغییرات عمدهای در جوامع و بالاخص عرصههای روستایی حوزه نفوذ آنها گردیده است. تغییر ساختارهای کارکردی و کالبدی از جمله آنهاست. وجود مشکلات و معضلات عدیده در کلانشهرها (اعم از گرانی زمین و مسکن، آلودگی بیش از حد هوا و...) به عنوان عوامل دافعه و در مقابل ارزانی زمین و مسکن، هوا و محیط سالم و... در مناطق روستایی به عنوان عوامل جاذبه در این امر تأثیرگذار بودهاند. تحقیق حاضرکه عمدتاً بر تغییرات کالبدی روستاهای خوابگاهی تأکید دارد، از نوع کاربردی و توسعهای بوده و روش بررسی آن توصیفی ـ تحلیلی میباشد. شالوده مطالعه مبتنی بر مطالعات میدانی است و جهت به تصویر کشیدن تغییرات، از تصاویر ماهوارهای چندزمانهای سنجنده TM و ETM+ مربوط به سالهای 1366 و 1382 بهره گرفته میشود. نتایج بررسی نشان میدهد که تغییرات کالبدی قابل توجهی در روستاهای خوابگاهی مورد مطالعه بوقوع پیوسته است. از بین رفتن زمینهای زراعی و باغات به نفع دیگر کاربریها و بالاخص کاربری مسکونی از تبعات منفی این تغییرات بوده است. در ضمن نحوه گسترش فیزیکی کلانشهر تبریز حکایت از گسترش آن به جانب روستاهای مورد مطالعه و بویژه روستاهای کرکج، نعمتآباد و کجاآباد دارد. در کل از آنجایی که تمامی این تحولات خودجوش و بدون برنامهریزی صورت گرفته است، به نظر میرسد که در سالهای آتی روستاهای مورد مطالعه در صورت تداوم روند کنونی، دچار مشکلات و از آن جمله مشکلات زیست محیطی بیشماری گردند.
برنامه ریزی شهری
محمدرضا پورمحمدی؛ رسول قربانی؛ علی اکبر تقی پور
چکیده
هدف اصلی این مطالعه بررسی مدلهای فضایی و روشهای متعارف برآورد مدلهای مکانی نظیر حداقل مربعات معمولی و رهیافت جدیدتر رگرسیون وزنی جغرافیایی میباشد. برای این منظور نقاط ضعف و قوت هر دو رهیافت رگرسیون وزنی جغرافیایی و حداقل مربعات معمولی با ارائه یک مثال ساده مورد توجه قرار گرفته و بر اساس چارچوب نظری هر دو روش، رهیافت ...
بیشتر
هدف اصلی این مطالعه بررسی مدلهای فضایی و روشهای متعارف برآورد مدلهای مکانی نظیر حداقل مربعات معمولی و رهیافت جدیدتر رگرسیون وزنی جغرافیایی میباشد. برای این منظور نقاط ضعف و قوت هر دو رهیافت رگرسیون وزنی جغرافیایی و حداقل مربعات معمولی با ارائه یک مثال ساده مورد توجه قرار گرفته و بر اساس چارچوب نظری هر دو روش، رهیافت مناسب برای برآورد مدلهای مکانی ارائه شده است. نتایج مقایسه این دو روش نشان میدهد که روش رگرسیون وزنی جغرافیایی در مقایسه با روشهای معمول و متعارف برآورد مدلهای مکانی به دلیل درنظر گرفتن تفاوتهای مکانی، وابستگی و ناهمسانی فضایی در بین مشاهدات، نتایج مطلوبتری را ارائه میدهد. علاوه بر این، معیارهای خوبی برازش مدل نیز دلالت بر مناسب بودن روش رگرسیون وزنی جغرافیایی میباشد
مریم چرخچیان
دوره 18، شماره 47 ، فروردین 1393، ، صفحه 55-69
چکیده
رابطه انسان و مکان جنبههای گوناگونی دارد که دلبستگی به مکان، به عنوان بُعد عاطفی این رابطه از اهمیت ویژهای برخوردار است. در این رابطه، علل و عوامل مختلفی در مطالعات گوناگون مطرح گردیدهاند که برخی به ویژگیهای مکان و برخی به ویژگیهای فردی اشاره دارند. در تحقیق حاضر با عـنایت به اهمیت این امر در توسـعه رابطه انسان و مکان ...
بیشتر
رابطه انسان و مکان جنبههای گوناگونی دارد که دلبستگی به مکان، به عنوان بُعد عاطفی این رابطه از اهمیت ویژهای برخوردار است. در این رابطه، علل و عوامل مختلفی در مطالعات گوناگون مطرح گردیدهاند که برخی به ویژگیهای مکان و برخی به ویژگیهای فردی اشاره دارند. در تحقیق حاضر با عـنایت به اهمیت این امر در توسـعه رابطه انسان و مکان که آرامش او را در پی دارد جنبههای فردی مورد بررسی و مطالعه قرار گرفته و یکی از خیابانهای موفق شهری با نام خیابان خیام واقع در شهر قزوین بهعنوان نمونه انتخاب گردیده است. در این راستا پس از یافتن شاخصهای ارزیابی دلبستگی به مکان در تحقیقات صورت گرفته، متغیرهایی چون: جنسیت، سن، تحصیلات، وضعیت تأهل و شغل پاسخدهندگان؛ بهعنوان متغیرهای مستقل تحقیق، مورد ارزیابی قرار گرفتهاند. با توجه به آن که دلبستگی به مـکان، دارای ابعاد مـختلف عملکردی، عاطفی، رفتاری و شناختی میباشد، تأثیرگذاری متغیرهای مذکور بر میزان دلبستگی پاسخدهندگان در این ابعاد، مورد سنجش قرار گرفته است. در این تحقیق، 598 نفر از شهروندان حضور داشتهاند و نتایج از طریق آزمونهای مختلف تی-تست، همبستگی پیرسون، تحلیل عاملی و اف-تست، تحلیل شده است. نتایج حاکی از آن است که در میان متغیرهای مذکور، تنها تحصیلات رابطه معناداری با میزان دلبستگی افراد به مکان و همچنین بُعد عاطفی آن داشته است. ضمن آن که رابطه معناداری بین گروه کارگران و افراد مجرد با بُعد رفتاری دلبستگی به مکان مشاهده گردیده است. قابل ذکر است بعد مذکور درعین حال تحت تأثیر مستقیم سن کاربران در فضای نمونه نیز قرار دارد.
مریم بیاتی خطیبی
دوره 18، شماره 49 ، مهر 1393، ، صفحه 55-79
چکیده
پیچانها، بهعنوان جالبترین الگوی جریان، پویای زیادی را به مسیر جریان رودخانهها میبخشند. ایجاد خمیدگیها در مسیر جریان رودخانهها، انرژی لازم برای جابجایی بیشتر کانال فعال در پهنههای دشتهای سیلابی را فراهم مینمایند و با این جابجاییها، تغییرات ژئومورفولوژیکی عمدهای در دشتهای سیلابی رخ میدهد. در ...
بیشتر
پیچانها، بهعنوان جالبترین الگوی جریان، پویای زیادی را به مسیر جریان رودخانهها میبخشند. ایجاد خمیدگیها در مسیر جریان رودخانهها، انرژی لازم برای جابجایی بیشتر کانال فعال در پهنههای دشتهای سیلابی را فراهم مینمایند و با این جابجاییها، تغییرات ژئومورفولوژیکی عمدهای در دشتهای سیلابی رخ میدهد. در طول مسیر رودخانههایی که تأسیسات زیادی در کنارهها و در مسیر رودخانه وجود دارد، این جابهجاییها میتواند بسیار مشکلآفرین باشـد. رودخانه آجیچای بهعنوان تیپیکترین مئاندر، جابهجاییهای زیادی در مسیر جریان خود انجام میدهد (واقع در شمالغرب ایران و در موقعیت جغرافیایی از '07 °38، '58 °37 عرض شمالی و '15 °46 ، '45 °47 طول شرقی). در این مقاله سعی شـده است با استفاده از دادههای حاصل از اندازهگـیریها بر روی عکسهای هوایی و ماهوارهای و بهکارگیری روشهای تجربی، میزان جابهجاییها، قابلیت حرکات جانبی در مسیر و همچنین زمان جابهجاییها، محاسبه و برآورد گردد. در این بررسیها، به پارامترهای خودپیچان مانند شعاع خمیدگیها، استناد گردیده و پهنای مسیر با بهرهگیری دادههای حاصل از اندازهگیری شعاع، از رابطه W محاسبه و بهمنظور بررسی قابلیت جابهجایی مسیر، نسب شعاع و پهنا (R/W) بهدست آمده است. زمان انجام جابهجاییهای کانال فعال در دشت سیلابی نیز با استفاده از T∆ برآورد شده است. نتایج این بررسیها نشان میدهد که در طی زمان، کانال فعال رودخانه آجیچای در پهنه دشت سیلابی خود بهطور مکرر جابهجا شده و در اثر این جابهجاییها و در نتیجه در اثر ایجاد فرصت برای انجام فرسایش کناری ناشی از آن، دشت سیلابی فراختر شده است. در بخشهایی از مسیر آجیچای، زمان لازم برای انجام یک جابهجایی کامل از 1 سال تا بیش از 5 سال در بخشهای دیگر طول مسیرآجی چای متفاوت است. میزان سینوزیته در طول مسیر آجیچای و درطی زمان تـغییر یافـته است و با هر تغییر در میزان سـینوزیته و تغییر جهت جابهجای خمیدگیها، داغ آب هایی در دشت سیلابی بر جای مانده است
محمود خسروی؛ محمد سلیقه؛ بهروز صباغی
دوره 16، شماره 37 ، آبان 1390، ، صفحه 59-81
چکیده
تغییرپذیـری درجه حرارت سطح دریا (SST) نقش بسیار مهمی را در پیدایش و تکامل فرایندهای اقیانوسشناسی و اقلیمی نظیر بارندگیهای سنگین و سیلابهای ناشی از آن، نوسانات سطح دریا در مقیاس کلان و شکلگیری سیکلونهای حارهای دارند. در این پژوهش تأثیر دمای سطح آب دریای عمان (SST) در فصول چهارگانه سال بر بارندگی فصول پاییز و زمستان سواحل ...
بیشتر
تغییرپذیـری درجه حرارت سطح دریا (SST) نقش بسیار مهمی را در پیدایش و تکامل فرایندهای اقیانوسشناسی و اقلیمی نظیر بارندگیهای سنگین و سیلابهای ناشی از آن، نوسانات سطح دریا در مقیاس کلان و شکلگیری سیکلونهای حارهای دارند. در این پژوهش تأثیر دمای سطح آب دریای عمان (SST) در فصول چهارگانه سال بر بارندگی فصول پاییز و زمستان سواحل شمالی آن مورد ارزیابی قرار گرفته است. دادههای دمای سطح آب بر اساس میانگینگیری از 4 نقطه در سطح دریای عمان از طریق دادههای آرشیو مرکز تحقیقاتی NCEP وابسته بهNOAA توسط نرمافزار Gradsاستخراج گردید و دادههای اقلیمی سه ایستگاه ساحلی چابهار، جاسک و بندرعباس نیز مورد استفاده قرار گرفت. دورههای گرم، سرد و نرمال (شرایط معمولی دمای سطح آب دریا) تعریف و میانه بارندگی در هر دوره به ترتیب Rw،Rc و Rbمحاسبه و از مقادیر نسبتهای به منظور ارزیابی میزان تأثیر این شرایط بر بارندگی استفاده شده است. نتایج نشان داد که وقوع شرایط گرم (سرد) در دمای سطح آب دریای عمان در فصل بهار با کاهش (افزایش) بارندگی در فصول پاییز و زمستان ایستگاههای مورد مطالعه همراه بوده است. همچنین بارندگیهای زمستانه هم زمان با ناهنجاریهای مثبت دمای سطح دریا در تابستان چشمگیر بودهاند. جهت بررسی ساز و کار مربوط به تأثیر دمای سطح آب دریای عمان بر بارندگی نواحی ساحلی، نقشه های خطوط جریان[1]، رطوبت نسبی و امگا[2] تهیه و مورد استفاده قرار گرفت. نتایج حاکی از تأثیر دمای سطح آب دریا بر روی الگوهای رطوبت نسبی و خطوط جریان در سطح دریا به عنوان مکانیزم اصلی تغییر میزان بارندگی است. عموماً طی شرایط پرباران خطوط جریان بر روی دریا مسیر طولانیتری را طی نموده و میزان رطوبت سامانههای بارانزا و جریانهای صعودی حاکم بر آنها جهت ایجاد بارندگی مهیاتر بودهاند.
[1]- Stream line
[2]- Omega
برنامه ریزی شهری
کریم حسین زاده دلیر؛ علیرضا سلطانی؛ یحیی کریم پور
دوره 23، شماره 70 ، اسفند 1398، ، صفحه 59-77
چکیده
در اتمسفر جهانی شدن، شهرها در رقابت شدید با یکدیگر سعی بر ورود بر چرخه جهانی دارند. جهانی شدن اثرات مثبت و منفی بسیاری را بر شهرها و بویژه کلانشهرها بر جای میگذارد. تدوین برنامهها و چشماندازها و راهبردهای مناسب، لازمه بقا و رشد در عرصه پیچیده، در همتنیده و رقابتی جهانی کنونی میباشد. مدیریت کلانشهرها با هدف جهانی شدن و ...
بیشتر
در اتمسفر جهانی شدن، شهرها در رقابت شدید با یکدیگر سعی بر ورود بر چرخه جهانی دارند. جهانی شدن اثرات مثبت و منفی بسیاری را بر شهرها و بویژه کلانشهرها بر جای میگذارد. تدوین برنامهها و چشماندازها و راهبردهای مناسب، لازمه بقا و رشد در عرصه پیچیده، در همتنیده و رقابتی جهانی کنونی میباشد. مدیریت کلانشهرها با هدف جهانی شدن و استانداردهای جهانی، مستلزم تدوین برنامه‌های محلی و ملی و دیپلماسی شهری و ملی میباشد و نیازمند اتخاذ تدابیر دولت به حمایت از ارتباطات بینالمللی کلانشهرها در کنار اهداف ملی می باشد. این مقاله در نظر دارد وضعیت کلانشهر تبریز را، با تاکید بر پتانسیل سرمایه‌گذاری، در قالب برنامهریزی استراتژیک تحلیل نموده و راهبردهای سازندهای را به منظور توانمندی بیشتر در مسیر جهانی شدن ارائه نماید. نتایج مطالعه نشان میدهد کلانشهر تبریز در صورت سیاست گذاری فعالانه و سازنده در زمینه استفاده از پتانسیل‌های داخلی و فرصتهای خارجی، در فرایند جهانی شدن، میتواند از مزایای آن بهرهمند شده، و آن را به عنوان فرصتی برای تحقق توسعه پایدار شهری بهره برداری نماید.
برنامه ریزی شهری
محمود اکبری
چکیده
دولت‌ها در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه در جهت مقابله با شهرنشینی شتابان سیاست‌هایی را اتخاذ کرده‌اند، یکی از این استراتژی‌ها بحث پایداری اجتماعی است. طرح‌ها و برنامه‌های مختلف توسعه بایستی به پایداری محیط زیست، پایداری اقتصادی و نهایتاً پایداری اجتماعی منتهی شود. تمرکز پروژه‌ها بر اهداف اقتصادی و اهداف زیست محیطی ممکن ...
بیشتر
دولت‌ها در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه در جهت مقابله با شهرنشینی شتابان سیاست‌هایی را اتخاذ کرده‌اند، یکی از این استراتژی‌ها بحث پایداری اجتماعی است. طرح‌ها و برنامه‌های مختلف توسعه بایستی به پایداری محیط زیست، پایداری اقتصادی و نهایتاً پایداری اجتماعی منتهی شود. تمرکز پروژه‌ها بر اهداف اقتصادی و اهداف زیست محیطی ممکن است به پایداری در این دو بخش منتهی شود؛ ولی توسعه زمانی پایدار است که همه جانبه و یکپارچه باشد. لازم است پروژه‌های مختلف توسعه به پایداری اجتماعی منجر شود. از مهمترین مؤلفه‌های پایداری اجتماعی افزایش کیفیت زندگی و نیل به عدالت اجتماعی است. در پژوهش حاضر سعی شده که با استفاده از تکنیک آیداس به سنجش و ارزیابی شاخصهای توسعه پایدار اجتماعی در کلانشهرهای ایران پرداخته شود. کلانشهرهای مورد مطالعه در این پژوهش تهران، مشهد، اصفهان، شیراز، تبریز و قم بوده است. دادههای مورد نیاز پژوهش از طریق آمارنامه کلانشهرهای مورد مطالعه جمع‌آوری شده است. نتایج بکارگیری مدل آیداس نشان میدهد که میزان امتیاز نهایی برای کلانشهر تهران(0.998)، مشهد (0.189)، اصفهان (0.201)، شیراز (0.100)، تبریز (0.143) و قم (0.008) به دست آمده است. نتایج محاسبه مجموع مقادیر نهایی شکاف کل تکنیک میرکا نشان میدهد که کلانشهر تهران با کسب امتیاز (0.0049) بیشترین امتیازات شاخصهای توسعه پایدار اجتماعی را داشته است. کلانشهر اصفهان با کسب امتیاز(0.1410) بعد از تهران بیشترین امتیاز را از آن خود کرده است. میزان امتیاز کلانشهرهای مشهد(0.1462)، تبریز(0.1520)، شیراز(0.1540) و قم(0.1612) بوده است. مقایسه تطبیقی تکنیک‌های آیداس و میرکا نتایج مشابهی را نشان میدهد و در این دو تکنیک کلانشهر تهران دارای بیشترین امتیاز و کلانشهر قم دارای کمترین امتیاز بوده است. نتایج هر دو تکنیک با توجه به فاصله امتیازی که کلانشهرهای مورد مطالعه باهم دارند از عدم تعادل و نابرابری حکایت دارد.
آب و هواشناسی
ناصر پویان فر؛ غلامعلی مظفری؛ کمال امیدوار؛ احمد مزیدی
چکیده
پسته همانند بسیاری از درختان میوه مناطق نیمه گرمسیری در چرخه سالیانه خود به یک دوره سرما نیاز دارد تا بعد از مهیا شدن شرایط مناسب، شکوفایی طبیعی جوانه‌ها اتفاق افتد. مدل های مختلفی جهت محاسبه نیاز سرمایی پسته وجود دارد که مدل ساعت سرمایی ، یوتا و یوتا مثبت از مهم ترین این مدل ها می باشند. پهنه جغرافیایی مورد مطالعه دشت یزد- اردکان واقع ...
بیشتر
پسته همانند بسیاری از درختان میوه مناطق نیمه گرمسیری در چرخه سالیانه خود به یک دوره سرما نیاز دارد تا بعد از مهیا شدن شرایط مناسب، شکوفایی طبیعی جوانه‌ها اتفاق افتد. مدل های مختلفی جهت محاسبه نیاز سرمایی پسته وجود دارد که مدل ساعت سرمایی ، یوتا و یوتا مثبت از مهم ترین این مدل ها می باشند. پهنه جغرافیایی مورد مطالعه دشت یزد- اردکان واقع در استان یزد می باشد. در این تحقیق با توجه به آزمون های آماری بر اساس متغیر های هواشناسی، مدل ساعت سرمایی جهت مدل سازی انتخاب گردید. برای انجام این تحقیق از دادههای سه ساعته دمای ایستگاه سینوپتیک یزد طی دوره آماری 1396-1367 جهت مدل سازی و برآورد مجموع ساعات سرمایی ماهانه پسته استفاده گردید و از داده های روزانه دمای این ایستگاه طی دوره آماری 2005-1961 جهت مدل SDSM استفاده و از آمار ماهانه دمای سال های 1397- 1385 جهت ارزیابی دادههای ریزمقیاس شده مدل CanESM2 تحت سناریوهای مختلف RCP استفاده به عمل آمد و در نهایت مدل سازی برای سال های 1429-1400 انجام پذیرفت. یافته های پژوهش حاکی از این است که بین ساعات تجمعی ماهانه دماهای بین صفر تا 2/7 درجه سانتی گراد و پارامترهای دمایی ماهانه نظیرمیانگین حداقل دما، میانگین حداکثر دما و میانگین دمای ماهانه ، همبستگی معنی داری وجود دارد که در شرایط عدم دسترسی به داده های ساعتی دما ، برای مدل سازی و تعیین ساعات تجمعی ماهانه می توان از آن استفاده کرد. یافته های پژوهش نشان می دهد که نیاز سرمایی ارقام کله قوچی،اوحدی و احمد آقایی در سال های آتی تامین و ارقام اکبری و فندقی تامین نمی گردد.
رضا افروشه؛ علی اکبر رسولی؛ داود مختاری؛ طاهره جلالی
چکیده
به منظور تحلیل رفتار دنباله توزیع و فراوانی رویداد دماهای حدی در استان کرمانشاه طی دوره مطالعاتی (2016-1961) ابتدا روند تغییرات مقادیر حدی با استفاده از آزمونهای نا پارامتریک بررسی گردید. سپس با استفاده از مدل بلوک ماکزیما، توزیع GEV به سری دادههای موردنظر برازش داده شد و مقادیر چندک متغیرها به ازای دورههای بازگشت مختلف تخمین زده ...
بیشتر
به منظور تحلیل رفتار دنباله توزیع و فراوانی رویداد دماهای حدی در استان کرمانشاه طی دوره مطالعاتی (2016-1961) ابتدا روند تغییرات مقادیر حدی با استفاده از آزمونهای نا پارامتریک بررسی گردید. سپس با استفاده از مدل بلوک ماکزیما، توزیع GEV به سری دادههای موردنظر برازش داده شد و مقادیر چندک متغیرها به ازای دورههای بازگشت مختلف تخمین زده شد. پارامترهای توزیع با استفاده از سه روش گشتاورها، گشتاورهای احتمالی وزن‌دار و حداکثر درست نمایی برآورد گردید. همچنین بهمنظور ارزیابی صحت مدل GEV برازش داده شده به رویدادهای حدی، نمودارهای چندک- چندک (Q-Q) برای ایستگاه کرمانشاه ترسیم گردید. نتایج بررسیها نشان داد که در بین سه روش موردبررسی مقدار خطای استاندارد روش حداکثر درست‌نمایی کمتر از دو روش دیگر میباشد. با توجه به مقدار پارامتر شکل (ξ) و فاصله اطمینان 95% آن، در هر سه روش موردبررسی، پارامتر شکل در مورد دماهای حدی سرد، صفر را در برمی‌گیرد لذا تبعیت داده‌ها از نوع GEV نوع اول یا گامبل است. توزیع سری زمانی دماهای حدی گرم در ایستگاه کرمانشاه چوله به چپ بوده و تبعیت داده‌ها از توزیع GEV نوع سوم یا ویبول میباشد. با توجه به یافته‌های تحقیق تابع توزیع GEV قابلیت زیادی در برازش سری دادههای حدی دارد.
آب و هواشناسی
ناهیده جاهدی اسفنجانی؛ محمدعلی قربانی
دوره 19، شماره 52 ، تیر 1394، ، صفحه 63-63
چکیده
اطلاع از روند تغییرات کاهشی یا افزایشی بارندگی و دبی در حوضههای آبریز نقش مهمی در مدیریت منابع آب و امور مرتبط با مهندسی آب ایفا میکند. در این تحقیق روند تغییرات بارندگی و دبی در حوضه رودخانه قرهسو واقع در استان اردبیل در مقیاسهای ماهانه، فصلی و سالانه بین سالهای 1351 تا 1382 مورد مطالعه قرار گرفته است. برای بررسی وجود ...
بیشتر
اطلاع از روند تغییرات کاهشی یا افزایشی بارندگی و دبی در حوضههای آبریز نقش مهمی در مدیریت منابع آب و امور مرتبط با مهندسی آب ایفا میکند. در این تحقیق روند تغییرات بارندگی و دبی در حوضه رودخانه قرهسو واقع در استان اردبیل در مقیاسهای ماهانه، فصلی و سالانه بین سالهای 1351 تا 1382 مورد مطالعه قرار گرفته است. برای بررسی وجود و یا عدم وجود روند از آزمون ناپارامتری من-کندال با حذف اثر کلیه ضرایب خودهمبستگی معنیدار و برای بررسی میزان بزرگی آن از آزمون شیب تخمینگر سن در سطوح معنیداری مختلف استفاده گردید. نتایج تحلیل بارندگی و دبی نشان میدهد که جریان رودخانه قره سو در مقیاس سالانه در هر دو ایستگاه این رودخانه روند نزولی دارد. همچنین روند نزولی معنیدار در دادههای دبی در مقیاس فصلی در فصول بهار، پاییز و زمستان مشاهده شد که در آن شدیدترین روند متعلق به فصل زمستان است. بیشترین میزان کاهش دبی مربوط به ایستگاه دوست بیگلو در فصل بهار (62/0- مترمکعب بر ثانیه در سال) و کمترین آن مربوط به همین ایستگاه در فصل تابستان میباشد. بهطوری که در دادههای بارندگی هر دو ایستگاه در مقیاسهای ماهانه، فصلی و سالانه روند معنیداری مشاهده نشد.
برنامه ریزی شهری
احمد اسدی
چکیده
بازآفرینی شهری بهعنوان بینش عملیاتی و رویکردی جامع و یکپارچه، به‌دنبال ارتقاء شرایط اقتصادی، اجتماعی، کالبدی و محیطی جامعه‌ی شهری است که در معرض تغییر قرار گرفتهاند؛ بهگونهای که در نهایت به یک پیشرفت و بهبود پایدار اقتصادی، کالبدی، اجتماعی و محیطی منجر گردد. در این بین، یکی از مشکلات مستمر سکونتگاه‌های انسانی مخاطرات ...
بیشتر
بازآفرینی شهری بهعنوان بینش عملیاتی و رویکردی جامع و یکپارچه، به‌دنبال ارتقاء شرایط اقتصادی، اجتماعی، کالبدی و محیطی جامعه‌ی شهری است که در معرض تغییر قرار گرفتهاند؛ بهگونهای که در نهایت به یک پیشرفت و بهبود پایدار اقتصادی، کالبدی، اجتماعی و محیطی منجر گردد. در این بین، یکی از مشکلات مستمر سکونتگاه‌های انسانی مخاطرات بیولوژیکال و بیماری‌های همه‌گیر همچون مالاریا، آنفولانزا و کرونا (ویروس کووید 19) بوده که مناطق مختلف جهان به‌ویژه شهرها را در ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی، زیست‌محیطی و غیره با چالش‌های عدیده‌ای روبه‌رو ساخته است. بنابراین نیاز است که چارچوب رویکردهای برنامهریزی و بازآفرینی شهرهای آینده در راستای مواجهه با اینگونه مخاطرات باشند. بدین منظور، تحقیق حاضر با هدف توسعه‌ی دانش کاربردی در شناسایی عوامل تأثیرگذار بر تحقق بازآفرینی شهری پایدار تبریز در عصر پساکرونا نگارش شده است. بنابراین روش تحقیق از نظر هدف، کاربردی و از نظر ماهیت تحلیلی و اکتشافی بوده و تجزیه و تحلیل اطلاعات با بهرهگیری از روش دلفی (15 نفر از نخبگان و مدیران) و کاربست تکنیک تحلیل اثرات متقاطع در نرمافزار Micmac صورت گرفته است. بر اساس نتایج بهدست آمده بیشترین اثرگذاری در بین مؤلفه‌های مورد بررسی در راستای بازآفرینی شهری پایدار تبریز در عصر پساکرونا مربوط به مؤلفه‌های تحقق مدیریت فناوری اطلاعات در سازمان‌های متولی امور شهری و تأکید بر دانش‌محوری و مدیریت دانش‌بنیان، تأکید بر حکمروایی شهری و یکپارچه‌سازی نظام مدیریت شهری، ایجاد سازوکاری در راستای تحقق مشارکت شهروندان، نهادهای خصوصی و سازمان‌های دولتی در نظام مدیریت شهری و تحقق دیدگاه کل‌نگرانه در مواجهه با مسائل پیچیده‌ی شهرها میباشد.
برنامه ریزی روستایی
احمد حجاریان
چکیده
ویروس کرونا آثار و تبعات بسیاری بر ساختار اجتماعی مناطق مختلف از جمله مناطق روستایی داشته است. مناطق روستایی، به ویژه در کشورهای در حال توسعه برای مقابله با تاثیر مستقیم و غیرمستقیم این بحران، آمادگی کمتری دارند.. لذا هدف از این تحقیق آینده پژوهی وضعیت شاخص های اجتماعی روستایی در آینده می باشد.اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﻪ روش ﺗﻮﺻﻴﻔﻲ و ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ ...
بیشتر
ویروس کرونا آثار و تبعات بسیاری بر ساختار اجتماعی مناطق مختلف از جمله مناطق روستایی داشته است. مناطق روستایی، به ویژه در کشورهای در حال توسعه برای مقابله با تاثیر مستقیم و غیرمستقیم این بحران، آمادگی کمتری دارند.. لذا هدف از این تحقیق آینده پژوهی وضعیت شاخص های اجتماعی روستایی در آینده می باشد.اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﻪ روش ﺗﻮﺻﻴﻔﻲ و ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ و در چهارچوب آﻳﻨﺪه ﻧﮕﺎری ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪی ﺳﻨﺎرﻳﻮﻧﮕﺎری اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ. روش ﮔﺮدآوری اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ دو روش اﺳﻨﺎدی و ﻣﻴﺪاﻧﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ. برای جمع آوری اطلاعات از روش پرسشنامه و برای تجزیه و تحلیل از تکنیک های تحلیل اثرات متقاطع استفاده شده است و پرسشنامه ها صرفا از 10 کارشناس که به مسائل روستا و توسعه روستایی احاطه دارند در دو مرحله تکمیل شده است. نتایج مرحله اول با استفاده از نرم افزار میک مک به شناسایی 5 عوامل کلیدی(سلامت خانواده، میزان اضطراب و افسردگی، امنیت غذایی خانواده، انزاوی خانواده، مراسم مذهبی و شادی) از بین 15 عامل شناسایی شد. این عوامل به عنوان پایه اصلی در سناریو نویسی در ادامه مورد استفاده قرار گرفت. در مرحله دوم 15 وضعیت محتمل برای 5 عامل تعریف گردید. با تحلیل های انجام شده توسط نرم افزار سناریو ویزارد، 3 سناریوی قوی، 20 سناریوی باور کردنی براساس 15 وضعیت محتمل مربوط به 5 پیشران کلیدی استخراج گردید. همچنین، نتایج پژوهش نشان داد قویترین سناریو این مطلب است که در دوران پساکرونا و اثراتی که بر شاخص های اجتماعی می گذارد به علت شیوع کرونا سلامت خانوارهای روستایی کاهش میابد. میزان اضطراب و افسردگی بیشتر می شود. همچنین امنیت غذایی خانوارهای روستایی به تبع ویروس کرونا تحت تاثیر قرار می گیرد ولی انزوای خانواده قبل و بعد کرونا تغییری نمی نماید. مردم به علت ترس قبل از کرونا در مراسمات شرکت نمی کنند.
ژئوتوریسم، اکوتوریسم و گردشگری
پریا توفیقی سردرودی اصل؛ فریبا کرمی؛ ابوالفضل قنبری
چکیده
در کلانشهرهای کشور از جمله تبریز توجه به ارائه خدمات الکترونیک و استفاده از ابزارهای هوشمند همچون گوشی‌های هوشمند در زمینه گردشگری طی سال های اخیر رونق بیشتری یافته است. از این رو هدف تحقیق حاضر بررسی نقش استفاده از گوشی هوشمند در گردشگری در زمینه شکلگیری تصویر مقصد و ایجاد تجربه سفر از منظر شهروندان کلانشهر تبریز است. از این ...
بیشتر
در کلانشهرهای کشور از جمله تبریز توجه به ارائه خدمات الکترونیک و استفاده از ابزارهای هوشمند همچون گوشی‌های هوشمند در زمینه گردشگری طی سال های اخیر رونق بیشتری یافته است. از این رو هدف تحقیق حاضر بررسی نقش استفاده از گوشی هوشمند در گردشگری در زمینه شکلگیری تصویر مقصد و ایجاد تجربه سفر از منظر شهروندان کلانشهر تبریز است. از این رو جامعه آماری، شهروندان شهر تبریز در نظر گرفته شده که از گوشی‌های هوشمند استفاده می‌کنند و حجم نمونه طبق فرمول کوکران برای جامعه آماری مجهول، 384 نفر و روش نمونه‌گیری، خوشه‌ای دو مرحله‌ای است. به منظور جمع‌آوری داده‌ها از روشهای اسنادی و میدانی در جهت طراحی پرسش نامه، استفاده شده و روایی پرسشنامه در دو بخش روایی محتوایی و روایی صوری بررسی شده و برای پایایی پرسشنامه نیز از ضریب آلفای کرونباخ شده است و با توجه به این که تمامی ضرایب بزرگتر از 7/0 است، میتوان نتیجه گرفت که پایایی پرسشنامه در سطح مطلوبی قرار دارد. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها نیز از روش معادلات ساختاری و تحلیل مسیر با نرم افزار Smart PLS اجرا شده است. نتایج تحقیق نشان داد که 1)استفاده از گوشی هوشمند در سفر بر تصویر مقصد شهروندان کلانشهر تبریز اثر مثبت دارد؛ 2) استفاده از گوشی هوشمند در سفر بر تجربه سفر شهروندان کلانشهر تبریز اثر مثبت دارد؛ 3)تجربه سفر بر تصویر مقصد شهروندان کلانشهر تبریز اثر مثبت دارد و 4) استفاده از گوشی هوشمند در سفر با نقش میانجی تجربه سفر بر تصویر مقصد شهروندان کلانشهر تبریز اثر مثبت دارد. نتایج تحقیق حاضر برای مدیران و سیاستگزارانی مفید است که در نظر دارند در عصر فناوری اطلاعات و ارتباطات با استفاده از گوشی‌های هوشمند، گردشگران را به سوی مقاصد گردشگری مورد نظر خود جذب کنند و زمینه ادامه حیات مقاصد گردشگری را در عرصه رقابت‌های جهانی و منطقه‌ای گردشگری فراهم کنند.
برنامه ریزی شهری
امین حمیدی؛ داریوش ستار زاده؛ نیما ولیزاده؛ لیدا بلیلان اصل
چکیده
در ده‌های اخیر یکی از ارکان اساسی توسعه پایدار، دستیابی به توسعه پایدار شهری است؛ اما ازآنجایی‌که شهرها دارای سیستم پیچیده‌ای هستند، لذا شرایط آنها همیشه ساده و قابل تغییر نیست؛ بنابراین لازم است که از دیدگاه پایداری به‌دقت مورد ارزیابی قرار گیرند و عوامل مؤثر بر پایداری بررسی و شناسایی شود. هدف اصلی این پژوهش، تبیین شاخصهای ...
بیشتر
در ده‌های اخیر یکی از ارکان اساسی توسعه پایدار، دستیابی به توسعه پایدار شهری است؛ اما ازآنجایی‌که شهرها دارای سیستم پیچیده‌ای هستند، لذا شرایط آنها همیشه ساده و قابل تغییر نیست؛ بنابراین لازم است که از دیدگاه پایداری به‌دقت مورد ارزیابی قرار گیرند و عوامل مؤثر بر پایداری بررسی و شناسایی شود. هدف اصلی این پژوهش، تبیین شاخصهای ریخت‌شناسی شهری از منظر توسعه پایدار و ارزیابی سطح پایداری محلات بر اساس این شاخص‌ها میباشد. پژوهش حاضر از نوع پژوهشی - کاربردی میباشد. شاخصهای مورداستفاده در پژوهش عبارت‌اند از: عمر بنا، مصالح عمده ساختمانی، کیفیت ابنیه، شاخص فرکتال، شاخص وضعیت بافت، ضریب دید به آسمان (SVF)، دسترسی به خیابان اصلی، دسترسی به حمل‌ونقل عمومی، دسترسی به مراکز تجاری، دسترسی به کاربری آموزشی، شاخص تفاوت استاندارد شده پوشش گیاهی (NDVI)، دمای سطح زمین (LST) و اختلاط کاربری. بر اساس نتایج به‌دست‌آمده مشخص گردید که محله‌های گل پارک، ولیعصر 1، ولیعصر 3، باغمیشه قدیم 3 جزو محلات با ریخت‌شناسی پایدار میباشند. همچنین، محله‌های گلکار، ولیعصر 2، کلانتر کوچه، پل سنگی 1 و 2، باغمیشه قدیم 1 و 2، بیلانکو 1 و 2 جزو محلات با ریخت‌شناسی نیمه پایدار میباشد. علاوه بر این، محله‌های کوی شهید بهشتی، ملا زینال 1 و 2، ایده‌لو 1 و 2، یوسف‌آباد 1 تا 3، سیلاب قوشتخانه 1 تا 3، ولیعصر 4، عباسی 1 و 2 نیز جزو محلات با ریخت‌شناسی ناپایدار میباشند. مجموع افراد ساکن در محلات با ریخت‌شناسی پایدار، نیمه پایدار و ناپایدار به ترتیب 46.544 نفر، 79.603 نفر و 89.851 نفر میباشد.
سایر زمینه هایی مطالعاتی جغرافیایی و بین رشته ای
داود بهبودی؛ اسماعیل برزگری دین‌آباد
دوره 19، شماره 54 ، بهمن 1394، ، صفحه 43-60
چکیده
واکنش دوسویه رشد اقتصادی و کیفیت محیط‌زیست به همدیگر، موضوع بحث‌برانگیزی است که از دهه 1990 مورد توجه قرار گرفته است. فشار بر محیط‌زیست بهواسطه فعالیت‌های بشری نه تنها از جنبه زیست‌محیطی اهمیت دارد، بلکه از نظر اقتصادی نیز مهم است. در ایران بهدلیل وجود منابع انرژی فراوان در استفاده از آنها برای انجام فعالیت‌های اقتصادی اتلاف ...
بیشتر
واکنش دوسویه رشد اقتصادی و کیفیت محیط‌زیست به همدیگر، موضوع بحث‌برانگیزی است که از دهه 1990 مورد توجه قرار گرفته است. فشار بر محیط‌زیست بهواسطه فعالیت‌های بشری نه تنها از جنبه زیست‌محیطی اهمیت دارد، بلکه از نظر اقتصادی نیز مهم است. در ایران بهدلیل وجود منابع انرژی فراوان در استفاده از آنها برای انجام فعالیت‌های اقتصادی اتلاف و اسراف وجود دارد که این امر منجر به افزایش آلودگی‌های زیست‌محیطی میشود و از طرفی استفاده بیش از حد از منابع انرژی خود نوعی فشار بر منابع طبیعی و محیط‌زیست بهحساب می‌آید. در این مطالعه رابطه بین مصرف انرژی بهعنوان شاخصی برای فشار زیست‌محیطی و تولید ناخالص داخلی سرانه به عنوان شاخصی برای فعالیت‌های اقتصادی در قالب فرضیه زیست‌محیطی کوزنتس با استفاده از دادههای سالهای 1388-1346 ایران بهروش هم انباشتگی جوهانسن- جوسلیوس مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج نشان میدهد که رابطه بین فشارهای زیست‌محیطی تولید ناخالص داخلی سرانه در ایران بهصورتU وارون است و در دوره مورد بررسی در منطقه ابتدایی منحنی زیست‌محیطی کوزنتس و قبل از سطح آستانه قرار دارد. از این رو توصیه سیاستی این مقاله اتخاذ سیاست‌های رشد سریع اقتصادی است که هم به افزایش تولید ناخالص داخلی سرانه منجر میشود و هم با عبور از سطح آستانه، در آینده کاهش آلودگی‌های زیست‌محیطی را سبب میشود. البته تا زمانی که اقتصاد هنوز در منطقه اولیه منحنی زیست‌محیطی کوزنتس قرار دارد سیاست‌گذاران بایستی در کوتاهمدت سیاست‌هایی اتخاذ کنند که پیامدهای خارجی منفی را کاهش دهد.
برنامه ریزی روستایی
فروغ اندستا؛ شهریور روستایی
چکیده
گسترش شهرنشینی و به دنبال آن، مشکلات خاص زندگی شهری، بیش از پیش توجه به راهبردها و چاره‌های سودمند برای بهینهسازی زندگی شهروندان را ضروری کرده است. در چند دهه اخیر، با مطرح شدن مفاهیم و رویکردهای دموکراتیک، الگوهای جدید حاکمیتی شکل یافتند. یکی از این اشکال جدید، جنبش حکمروایی خوب شهری بوده است. این الگو به عنوان فرایند مشارکتی تعریف ...
بیشتر
گسترش شهرنشینی و به دنبال آن، مشکلات خاص زندگی شهری، بیش از پیش توجه به راهبردها و چاره‌های سودمند برای بهینهسازی زندگی شهروندان را ضروری کرده است. در چند دهه اخیر، با مطرح شدن مفاهیم و رویکردهای دموکراتیک، الگوهای جدید حاکمیتی شکل یافتند. یکی از این اشکال جدید، جنبش حکمروایی خوب شهری بوده است. این الگو به عنوان فرایند مشارکتی تعریف میشود که با مشارکت شهروندان و تغییر نقش و کاکردهای حاکمیت محلی همراه است. در این راستا، برنامه NBN با اصطلاح «همسایه‌ها محیط پیرامون همسایگی خود را می‌سازند» ، به عنوان یکی از موفق‌ترین راه در زمینه مدیریت شهری و حکمروایی خوب شهری در طی ده سال گذشته در شهر روچستر نیویورک میباشد. در این برنامه ، همه شهروندان سعی در ساماندهی محیط زندگی اطراف خود میباشند. هدف از انجام این پژوهش، ارزیابی عوامل موثر بر اجرای حکمروایی شهری مشارکتی( برنامه NBN) در منطقه 2 کلانشهر تبریز میباشد. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی بوده و جامعه آماری با توجه به فرمول کوکران و جمعیت منطقه 2 کلانشهر تبریز، 382 نفر میباشد. برای گردآوری اطلاعات از ابزار پرسشنامه و برای تجزیه و تحلیل داده-های حاصله از پرسشنامه از نرم افزار لیزرل و SPSS استفاده شده است. با توجه به نتایج تجزیه و تحلیل داده‌ها، در محیط برنامه لیزرل مدل از برازش مطلوبی برخوردار بوده و در بین شاخص‌ها، شاخص« توافق جمعی» به عنوان شاخص اول محاسبه گردید. این بدین معنی است که منافع مختلف جامعه به سمت اجماعی گسترده که بهترین و بیشترین منفعت را برای تمام اجماع و همه شهروندان در پی داشته باشد، هدایت شود. هم چنین در نرم افزار SPSS با توجه به آزمون تی تک نمونه‌ای ، عوامل موثر در حکمروایی شهری مشارکتی(برنامه NBN) در منطقه مذکور، از وضعیت خوبی برخوردار نمی‌باشد.
برنامه ریزی شهری
احمد پوراحمد؛ رحمت اله فرهودی؛ سعید زنگنه شهرکی؛ طهورا شفاعت قراملکی
چکیده
بازآفرینی شهری با هدف پایداری فضاهای شهری به دنبال رفع مشکلات اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی، کالبدی و زیست‌محیطی بافت‌های ناکارآمد میباشد. از طرفی بازآفرینی شهری با محوریت گردشگری به عنوان رویکردی جهت حفاظت از ارزش‌های بافت تاریخی و حل مشکلات آن مطرح بوده است. بافت تاریخی تبریز علی‌رغم برخورداری از ارزش‌های فراوان فرهنگی و هویتی، ...
بیشتر
بازآفرینی شهری با هدف پایداری فضاهای شهری به دنبال رفع مشکلات اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی، کالبدی و زیست‌محیطی بافت‌های ناکارآمد میباشد. از طرفی بازآفرینی شهری با محوریت گردشگری به عنوان رویکردی جهت حفاظت از ارزش‌های بافت تاریخی و حل مشکلات آن مطرح بوده است. بافت تاریخی تبریز علی‌رغم برخورداری از ارزش‌های فراوان فرهنگی و هویتی، دچار ناکارآیی، فرسودگی، مشکلات زیست‌محیطی و بحران‌های اقتصادی گردیده است. هدف این مقاله بررسی تاثیر توسعه‌ی گردشگری بر بازآفرینی بافت تاریخی در شهر تبریز میباشد. در این تحقیق پس از شناسایی معیارها و شاخصهای بازآفرینی شهری و توسعه پایدار گردشگری در چهار بعد اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی، کالبدی، زیست‌محیطی پرسشنامه‌ای، برای تحلیل ارتباط بازآفرینی‌شهری و توسعه‌ی گردشگری از نظر ساکنین بافت تاریخی شهر تبریز تنظیم گردید. جامعه‌ی آماری این پژوهش 383 نفر از ساکنان بافت تاریخی شهر تبریز در سال 1398 میباشد. تحلیل‌ها با استفاده از نرمافزار spss و با آزمون خی‌دو انجام گرفت. نتایج حاصل از تحقیق نشان میدهد که گردشگری عاملی در راستای رشد اقتصادی است و از بعد اجتماعی- فرهنگی، حس مکان و امنیت فضا را افزایش میدهد. در مورد بعد کالبدی، توسعه گردشگری با از بین بردن فضاهای مخروبه، اتصال و پیوند در بافت تاریخی را موجب شده و کیفیت خدمات عمومی و منظر شهری را ارتقا داده و از نظر زیست‌محیطی، کاهش آلودگی‌های محیطی و افزایش سرانه‌ی فضای سبز را در پی دارد.
آب و هواشناسی
کبرا بهاروندی؛ علی محمد خورشیددوست؛ مجتبی نساجی زواره
چکیده
دماهای فرین امروزه از مهمترین پارامترهای اقلیمی است که برای اثبات تغییر اقلیم در یک منطقه روند آن را طی سالهای گذشته مورد ارزیابی قرار میدهند. تحلیل روند سریهای زمانی شاخصهای حدی دما سبب شناخت بهتر رفتار گذشته و حال تغییرات اقلیمی میشود. پژوهشهای انجام شده در جهان نیز بهطور عمده نشانگر افزایش تدریجی میانگین ...
بیشتر
دماهای فرین امروزه از مهمترین پارامترهای اقلیمی است که برای اثبات تغییر اقلیم در یک منطقه روند آن را طی سالهای گذشته مورد ارزیابی قرار میدهند. تحلیل روند سریهای زمانی شاخصهای حدی دما سبب شناخت بهتر رفتار گذشته و حال تغییرات اقلیمی میشود. پژوهشهای انجام شده در جهان نیز بهطور عمده نشانگر افزایش تدریجی میانگین دما است. در این تحقیق بهمنظور شناسایی نوسانات اقلیمی پارامترهای دمای حداقل و روزهای یخبندان از مشاهدات ایستگاه سینوپتیک خرمآباد در دوره آماری 2013 – 1984 استفاده شده است. هدف از این مطالعه در ابتدا آشکارسازی روند دمای حداقل بهصورت ماهانه بوده است. از طرف دیگر برای تحلیل روند، سریهای زمانی فصلی انتخاب گردید. روشهای بهکار رفته در این پژوهش برای تحلیل روند دمای حداقل استفاده از آزمون همگنی نرمال استاندارد مطلق ( SNHT ) بود. برای ترسیم نمودارهای تحلیل روند از آزمون آماری من - کندال استفاده شده است. نتایج بهدست آمده از روشهای آماری استفاده شده در این پژوهش نشان داد که سریهای دما فاقد ناهمگنی معنیدار بودند و فراداده ایستگاه این همگنی را تایید میکند. بیشترین و کمترین تغییرات دمای حداقل بهترتیب در فصل زمستان و پاییز رخ داده است. آماره T من - کندال برای دوره زمانی مورد مطالعه نشان از افزایش معنیداری دمای حداقل در بیشتر ماهها داشته است. ولی روند دما در فصل پاییز دارای معنیداری کمتری نسبت به دیگر فصول مطالعه شده میباشد. بر همین اساس با مطالعه روند روزهای یخبندان در طول دوره آماری مورد مطالعه در فصل زمستان نتایج نشان داد که از شدت یخبندان کاسته شده است.
آب و هواشناسی
هاشم رستم زاده؛ سعید جهانبخش اصل؛ میرکامل حسینی؛ محمد امیدفر
چکیده
چکیدهتغییر در رفتار پدیده‌های بارشی از مهمترین جنبههای تغییرات آب و هوایی جهانی محسوب میشود که با پیامدهای قابل توجهی برای جامعه انسانی و محیط زیست همراه است. پایش و اندازه گیری‌های مؤثر رویدادهای بارشی شدید برای درک ماهیت اساسی پدیده‌های شدید آب و هوایی و ارزیابی تغییرات آینده از اهمیت ویژهای برخودار است. در این مطالعه، ...
بیشتر
چکیدهتغییر در رفتار پدیده‌های بارشی از مهمترین جنبههای تغییرات آب و هوایی جهانی محسوب میشود که با پیامدهای قابل توجهی برای جامعه انسانی و محیط زیست همراه است. پایش و اندازه گیری‌های مؤثر رویدادهای بارشی شدید برای درک ماهیت اساسی پدیده‌های شدید آب و هوایی و ارزیابی تغییرات آینده از اهمیت ویژهای برخودار است. در این مطالعه، توانایی‌های انجام اندازهگیری بارش جهانی (GPM) با دادههای ایستگاههای زمینی برای شناسایی بارش‌های شدید روزانه (بارش‌های 25 میلی‌متر به بالا) در یک دوره 8 ساله (2021-2014) در 20 ایستگاه سینوپتیک عملی گردید. برای مقایسه و ارزیابی بین دادههای مشاهده‌ای و ماهوارهای از آماره‌هایی نظیر، ضریب تعیین (R2)، ضریب همبستگی (R) و مجذور میانگین مربعات خطا (RMSE)،... استفاده شد. مقایسه نقشههای حاصل از ماهواره GPM و ایستگاههای زمینی نشان داد که توزیع فضایی بارش حاصل از دو پایگاه داده مشابه هم بوده و نواحی کم بارش و پربارش منطبق بر یکدیگر هستند. در واقع ماهواره GPM پهنههای بارشی را به خوبی تشخیص داده است به طوری که ضریب همبستگی مکانی بین بارش ماهواره GPM و مشاهده شده 81/0 میباشد. نتایج آزمون ANOVA بین میانگین بارش‌های زمینی و ماهواره GPM نشان داد که با توجه به سطح معنی داری پایین p-value به مقدار 000/0 فرض یکسان بودن میانگین بارش بین دو پایگاه داده رد میشود و نتیجه این که اختلاف و ارتباط معنی داری بین میانگین بارش در ایستگاههای زمینی و ماهوارهای وجود دارد. همچنین نتایج آزمون کلموگراف- اسمیرنوف نشان داد که با توجه به اینکه p-value حاصل شده (819/0) عددی بالاتر از مقدار خطای آزمون (05/0) است، بنابراین فرض صفر مبنی بر برابری مقادیر بارش ثبت شده در ایستگاههای زمینی و مدلسازی شده یکسان بوده و فرض صفر تایید میشود.
محمدرضا پورمحمدی؛ محمدرضا کرمی
دوره 18، شماره 50 ، بهمن 1393، ، صفحه 55-88
چکیده
بررسی میزان آسیبپذیری یکی از مهمترین چالش‌های پیش رو شهرهای بزرگ در ایران است. حساسیت این موضوع زمانی که شهر علاوه بر فرسودگی و وجود مناطق حاشیهنشین، در معرض بلایای طبیعی همچون زلزله و سیل نیز باشد دو چندان می‌گردد. پهنهبندی خطر زلزله و مدلسازی آن با استفاده از تکنیک‌های پیشرفته در ارتباط با میزان آسیبپذیری ...
بیشتر
بررسی میزان آسیبپذیری یکی از مهمترین چالش‌های پیش رو شهرهای بزرگ در ایران است. حساسیت این موضوع زمانی که شهر علاوه بر فرسودگی و وجود مناطق حاشیهنشین، در معرض بلایای طبیعی همچون زلزله و سیل نیز باشد دو چندان می‌گردد. پهنهبندی خطر زلزله و مدلسازی آن با استفاده از تکنیک‌های پیشرفته در ارتباط با میزان آسیبپذیری شهرها ضرورتی انکارناپذیر است. در شهر تبریز وجود تنوع بافت‌های شهری، نزدیکی به خطوط گسل و عدم توجه و بازنگری دقیق آن، آسیبپذیری این گونه بافتها را در کنار بافت‌های حاشیه شین تشدید میکند. این مقاله به بررسی مناطق یک و پنج شهر تبریز با در نظر گرفتن ماهیت زلزله و بررسی آن در ارتباط با چهار عامل تراکم جمعیت، تراکم ساختمانی، کیفیت ابنیه و نوع مصالح میپردازد. همچنین رابطه بین میزان آسیبپذیری ناشی از زلزله بهکمک تکنیک GIS با ترکیب دو مدل برآورد تراکم کرنل (KDE) و مدل تحلیل سلسلهمراتبی (AHP) جهت تعیین دقیقتر مناطق آسیبپذیر با تأکید بر کاربری مسکونی، بررسی و مدلسازی شده است.
سایر زمینه هایی مطالعاتی جغرافیایی و بین رشته ای
سعید جهانبخش اصل؛ مهدی اسدی؛ الهه اکبری
دوره 20، شماره 56 ، مرداد 1395، ، صفحه 55-72
چکیده
در این پژوهش جهت پتانسیل‌سنجی احداث نیروگاه بادی در استانهای خراسان رضوی و شمالی، معیارها و زیر معیارهای مختلفی مدنظر قرار گرفته است. برای فازیسازی معیارها براساس نظرات کارشناسی و بررسی تحقیقات صورت گرفته، نقاط کنترل و نوع تابع فازی برای هر یک از لایهها براساس درجهبندی عضویت آنها در محدوده صفر و یک در نرمافزار ...
بیشتر
در این پژوهش جهت پتانسیل‌سنجی احداث نیروگاه بادی در استانهای خراسان رضوی و شمالی، معیارها و زیر معیارهای مختلفی مدنظر قرار گرفته است. برای فازیسازی معیارها براساس نظرات کارشناسی و بررسی تحقیقات صورت گرفته، نقاط کنترل و نوع تابع فازی برای هر یک از لایهها براساس درجهبندی عضویت آنها در محدوده صفر و یک در نرمافزار IDRISI مشخص گردید. سپس با توجه به اهمیت تلفیق اطلاعات، فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) برای وزندهی به لایهها انتخاب و بهکمک نرمافزار Expert choice پیادهسازی گردید. سپس از نرمافزار ArcGIS، بهمنظور تحلیل فضایی و همپوشانی لایهها استفاده شد و بعد از تجزیه و تحلیل اطلاعات، استانهای خراسان رضوی و شمالی از نظر قابلیت احداث نیروگاه بادی به چهار سطح عالی، خوب، متوسط و ضعیف تقسیم گردیدند. در نهایت نتایج حاصله نشانگر آن است که مناطق عالی جهت احداث نیروگاه بادی در منطقه مورد بررسی، در محدوده جنوب شرقی منطقه مورد مطالعه در ایستگاه تربتجام با مساحتی معادل 97/222565 هکتار (018/0 درصد) قرار دارد. علاوه بر این، مناطق خوب با مساحتی بالغ بر 81/1817573 هکتار (17/0 درصد) شامل ایستگاههای حوالی تایباد و خواف، گلمکان، سرخس، رشتخوار، بردسکن، نیشابور، سبزوار، بجنورد، جاجرم و فردوس میباشند. میتوان در آینده با احداث نیروگاه بادی در این مکانها از انرژی تجدیدپذیر باد که عاری از هرگونه آلودگی میباشد، نهایت استفاده را برد.
ژئومورفولوژی
اصغر اصغری مقدم؛ مریم قره خانی؛ عطا الله ندیری؛ مهدی کرد؛ الهام فیجانی
چکیده
افزایش جمعیت، توسعه کشاورزی و صنایع باعث افزایش شدید در مصرف منابع آب و بهتبع آن کاهش کمی و کیفی منابع آب زیرزمینی شده است. افت گسترده در سطح تراز منابع آب زیرزمینی شیرین و نفوذ آبهای سطحی و بارشها به این منابع، جریانات سطحی را با کاهش دراماتیک مواجه کرده و در اکثر مناطق ایران آب زیرزمینی مهمترین منبع تأمینکننده آب کشاورزی، ...
بیشتر
افزایش جمعیت، توسعه کشاورزی و صنایع باعث افزایش شدید در مصرف منابع آب و بهتبع آن کاهش کمی و کیفی منابع آب زیرزمینی شده است. افت گسترده در سطح تراز منابع آب زیرزمینی شیرین و نفوذ آبهای سطحی و بارشها به این منابع، جریانات سطحی را با کاهش دراماتیک مواجه کرده و در اکثر مناطق ایران آب زیرزمینی مهمترین منبع تأمینکننده آب کشاورزی، شرب و صنعت گردیده است. از اینرو اهمیت مدیریت، حفاظت و جلوگیری از آلودگی این منابع به ضرورت اجتنابناپذیری مبدل شده است. یکی از راهکارهای مناسب برای جلوگیری از آلودگی منابع آب زیرزمینی شناسایی مناطق آسیبپذیر آبخوان است. در این پژوهش بهمنظور ارزیابی آسیبپذیری آبخوان دشت اردبیل از روشهای DRASTIC، SINTACS و SI استفاده شده است. با استفاده از این روشها و با توجه به ویژگیهای هیدرولوژیکی و هیدروژئولوژیکی منطقه مورد مطالعه آسیبپذیری آبخوان در مقابل عوامل آلاینده پهنهبندی شد و مناطق مستعد به آلودگی در هر کدام از روشها مشخص شد. سپس برای صحتسنجی هر کدام از روشها از مقادیر نیترات اندازهگیری شده در منطقه استفاده شد. بهمنظور مقایسه بهتر و دقیقتر این روشها، شاخص همبستگی (CI) بین نقشههای آسیبپذیری و مقادیر نیترات محاسبه گردید. نتایج نشان داد که مدل DRASTIC بالاترین شاخص همبستگی را دارد و بنابراین برای ارزیابی آسیبپذیری روش بهتری نسبت به روشهای دیگر است. بر اساس نتایج حاصل از مدل DRASTIC، 36/44 درصد از آبخوان دشت اردبیل که بیشتر شرق و قسمتی از جنوب دشت را شامل میشود در محدوده آسیبپذیری کم و بقیه قسمتهای دشت یعنی بخشهای شمالی و غربی در محدوده آسیبپذیری متوسط قرار دارد.
